Tag: Tom Riley

Bunt przed sądem wojennym

7 sierpnia 2023 roku zmarł amerykański reżyser William Friedkin. Twórca „Egzorcysty” przypomniał o sobie w 2011 zaskakująco dobrym „Zabójczym Joe” – kryminalną opowieścią w klimacie filmów braci Coen, gdyby oni opowiadali o patologii i byli bardziej ekstremalni w formie. Ale przed śmiercią 86-letni filmowiec zdążył zrealizować film dla stacji Showtime, jednak premiery już nie dożył. Jak sam tytuł wskazuje jest to dramat sądowy.

Podstawą była sztuka teatralna Hermana Wouka oparta na jego powieści z 1953 roku. Reżyser uwspółcześnił realia z czasów II wojny światowej do bardziej nam współczesnych w Zatoce Perskiej. Ale punkt wyjścia jest taki: oskarżenie pierwszego oficera niszczyciela min USS Caine, porucznika Maryka (Jake Lacy) o wszczęcie buntu i odsunięcie kapitana statku od dowództwa. Dlatego, że komandor podporucznik Queeg (Kiefer Sutherland) miał przejść załamanie nerwowe kiedy statek uciekał przed sztormem. Obrony oficera podejmuje się wyznaczony przez sędziego porucznik Greenwald (Jason Clarke), zaś oskarża komandor porucznik Challee (Monica Raymund).

W zasadzie można nazwać „Bunt przed sądem wojennym” produkcją, która bardziej pasowałaby do Teatru Telewizji. Dla wielu może to zabrzmieć jakby to była wada, jakby to było coś gorszej jakości. Ale ta teatralność, osadzenie wszystkiego (prawie) na sali sądowej. Nie ma tutaj żadnych scen retrospekcji (które można byłoby tu spokojnie wstawić), przebitek czy eksperymentów formalnych. Reżyser używa zarówno paru długich ujęć, zbliżeń czy szybkich cięć montażowych. To ma służyć jednemu celowi i jednemu celowi tylko służyć to ma: budowaniu ciągłego poczucia napięcia oraz presji. By móc dotrzeć do prawdy lub czegoś, co za prawdę możemy uznać. Co mam na myśli? Bo nasza sympatia lub antypatia zależeć będzie od tego komu uwierzymy (czytać: czyją prawdę uznamy), o co toczy się cała stawka.

Czy bardziej zaufamy młodym oficerom, czy może bardziej doświadczonemu dowódcy? Czy Queeg naprawdę jest mściwym tyranem, karzącym w dość ostry sposób swoich podwładnych (zakaz korzystania z prysznica, szukanie winnych podjadania truskawek)? A może jego podoficerowie spanikowali i wykazali się zwykłą niesubordynacją? Kolejni świadkowie – zarówno oficerowie, jeden mat, biegli psychiatrzy oraz ekspert wojskowy – podsuwają różne możliwości, hipotezy, teorie. Więcej jest tutaj odcieni szarości niż jednoznacznego wskazania granicy, co budzi wątpliwości. Dopiero w samym finale dostajemy wyjaśnienie w bardzo mocnym monologu, który jest tak kropka rzucona w ostatnim zdaniu.

Tak mięsiste kino potrzebuje też krwistych ról, a Friedkin zazwyczaj miał dobrą rękę do aktorów. Nie inaczej jest w „Buncie…”, gdzie są co najmniej dwie genialne kreacje. Po pierwsze – absolutnie zaskakujący Kiefer Sutherland w roli kapitana Queega. To bardzo neurotyczny oficer, który ma za sobą bardzo silne i poważne przejścia. Co bardzo czuć w sposobie mówienia, chwilach zacięcia, powtarzania się czy nagłego „zapominania”. Aktor pojawia się w dwóch scenach przesłuchania i całkowicie dominuje ekran swoją obecnością, zaś ostatnie momenty w jego wykonaniu to majstersztyk. Takiego Sutherlanda nie widziałem nigdy. Równie rewelacyjny jest Jason Clarke w roli obrońcy Greenwalda, który początkowo sprawia wrażenie niechętnego obrony (do czego sam się przyznaje). Ale im dalej w las, w tym bardziej opanowany, wręcz metodyczny sposób podchodzi do sprawy. Zadaje bardzo zasadne i sensowne pytania, nabierając coraz większej siły, ale najmocniejszą rzecz rzuca w samym finale, już po procesie. Mogę z czystym sumieniem powiedzieć, że to jego najlepsza rola w karierze i ogląda go sprawia czystą przyjemność. Tak samo fantastyczny jest Jake Lacy (porucznik Maryk), energiczna Monica Raymund (prokurator Challee) czy pełen siły oraz charyzmy Lance Reddick (kapitan Blakely, przewodniczący składu sędziowskiego) w swojej ostatniej roli.

Nie wiem, czy William Friedkin kręcąc „Bunt przed sądem wojennym” wiedział, że to będzie jego ostatni film, ale jedno mogę powiedzieć na pewno. Reżyser dał z siebie wszystko, wyciskając ze scenariusza i aktorów maksimum możliwości, a ci to odwzajemnili. To ciągle aktualny dramat o odpowiedzialności dowódcy pod wpływem presji i stresu, a także o roli dyscypliny w armii. Absolutnie godne pożegnanie Mistrza z kinem w wielkim stylu.

8/10 + znak jakości

Radosław Ostrowski

Demony da Vinci – seria 1

Wszyscy wiemy, kim był Leonardo da Vinci. To jeden z największych umysłów w historii ludzkości, który stworzył wiele obrazów oraz projekty wynalazków, których realizacja dokonała się dopiero w XX wieku. Nic dziwnego, ze postać ta wydaje się fascynującym obiektem ludzi sztuki, a także popkultury. W tym roku telewizja Starz pokazała serial telewizyjny z da Vinci w roli głównej, skupiając się na jego młodych latach we Florencji.

Kiedy go poznajemy, jest dość ekscentrycznym młodzieńcem, który posiada wyjątkowo wnikliwy umysł i szeroką wiedzę (nie tylko malarską, ale też anatomiczną, astronomiczną itp.). Ale jego przeznaczenie krystalizuje się, gdy przypadkowo zauważa pewnego Turka, imieniem Al-Rahim – członka tajemniczego bractwa Synów Mitry, który próbują znaleźć Księgę Liści, zawierającą największe tajemnice wszechświata. Księgi tez szuka też Watykan, który próbuje podbić i zjednoczyć pod swoim berłem włoskie państwa-miasta. Da Vinci zostaje wplątany w polityczne rozgrywki i będzie próbował odkryć tajemnicę Księgi.

da_vinci1

Już po tym streszczeniu fabuły można stwierdzić, że nie jest to biografia, tylko wariacja na temat życia mistrza. Bardziej przypomina to grę „Assasins Creed” niż stricte biografię. Jednak David S. Goyer, twórca serialu wie jak przykuć uwagę – intrygi, zdrady, wiedza, władza, czyli to, bez czego nie może obyć się każdy serial. No i obowiązkowy seks, bez tego Amerykanie nie są w stanie zrobić jakiegokolwiek serialu. Ale zostawmy to. Intrygi są bardzo pomysłowe i wciągają, Watykan pokazany jest jako instytucją, która siła chce przekonać do Boga i wykorzystuje Go do własnych celów, które z wiarą nie mają nic wspólnego, zaś tajemnica Księgi Liści będzie musiała poczekać (cliffhanger w ostatnim odcinku zapowiada drugą serię). Poza tym sporo tajemnic trochę w stylu Dana Browna, świetna scenografia i w ogóle warstwa wizualna (nawet jeśli w tle są efekty komputerowe, to ładnie komponują się z resztą), ale jednocześnie zachowano realia historyczne (większość postaci istniała naprawdę), choć rzeczy tworzone przez mistrza naprawdę robią wrażenie (camera obscura czy kombinezon płetwonurka). Jednak miałem pewne poczucie niedosytu (tylko osiem godzinnych odcinków), ale już nie mogę się doczekać dalszego ciągu.

da_vinci2

No i najważniejsza rzecz, czyli obsada, która prezentuje się na bardzo przyzwoitym poziomie, bez wielkich nazwisk i gwiazd. Przykuwa uwagę Tom Riley jako da Vinci – mieszanka umysłu Sherlocka (choć łatwiej nawiązuje kontakty z ludźmi) ze zręcznością wojownika. Pochłania wiedzę jak gąbkę i zawsze znajduje wyjście z kłopotliwej sytuacji (m.in. proces w sprawie o sodomię), ciągle szukając odpowiedzi na temat Księgi Liści. Niby takich bohaterów już było wielu, niemniej nie ma tu zbyt dużego poczucia wtórności. Wspierają go zaufany przyjaciel Zoroaster (solidny Gregg Chillin) oraz młody uczeń – Nico (ładny Eros Vlahos), na których może polegać. Jeśli zas chodzi o drugi plan, tutaj wybija się bardzo apetyczna Laura Haddock (Lukrecja Donati – agentka Watykanu, szantażem zmuszona do współpracy) oraz wywołujący niechęć Blake Ritson (hrabia Riario, prawa ręka papieża). Czarne charaktery są tutaj naprawdę wyrazista i dobrze rozpisane. I jest jeszcze Wawrzyniec Medyceusz (dobry Elliot Covan) – sprytny polityk, który próbuje przewidzieć następny ruch przeciwnika, a jednocześnie konsekwentnie realizujący swój plan zachowania niepodległości.

da_vinci3

„Demony da Vinci” są zaskakująco dobrą produkcją, która zaintrygowała mnie i przykuła uwagę na tyle mocno, że muszę poznać ciąg dalszy. Bo rozgrywka dopiero się zaczęła.

7/10

Radosław Ostrowski