Zbieg z Alcatraz

Jak można opowiedzieć prostą historię w nieoczywisty sposób? To postanowił spróbować zrobić w swoim drugim filmie brytyjski reżyser John Boorman, opierając się na powieści Donalda Westlake’a „The Hunter” (napisanej pod pseudonimem Richard Stark). To pierwsza książka z serii historii o niejakim Parkerze – złodzieju z zasadami (jednak autor nie zgadzał się, by w filmowych adaptacjach używano tego nazwiska).

Tutaj podążamy za Walkerem (Lee Marvin), próbującemu pomóc swojemu przyjacielowi. Mal Reese (John Vernon) ma sporo długów i by je spłacić planuje zrobić skok na grupę podczas wymiany w dawnym więzieniu Alcatraz. Jednak podczas podziału Walker zostaje zdradzony dwoma kulami przez wspólnika oraz własną żonę. Myślicie, że to go w jakikolwiek sposób zatrzyma? Gość jest twardszy niż więzienne kraty i ostry niczym cała dyskografia Slayera. Już planuje odzyskanie swojej doli (93 tysięcy dolców) oraz wytłuczenie wszystkich, którzy nie pozwolą mu tego celu osiągnąć.

I znowu na pierwszy rzut oka film Boormana jest prostym i oczywistym kinem zemsty w estetyce kina noir. Dialogi są krótkie, proste oraz cięte niczym napisane przez Waltera Hilla, intryga ma parę drobnych zaskoczeń, a wszystko wydaje się zadziwiająco kameralne. Tutaj nawet nasz rzekomy protagonista jest w zasadzie antybohaterem, pozbawionym emocji, wykalkulowanym cwaniakiem. W tle pojawia się Organizacja – syndykat zbrodni, przypominający zhierarchizowaną korporację niczym w drugim sezonie „Fargo”. Mającą swoje biura, będące jednocześnie apartamentami i znajdujące się pod ciągłą ochroną. Jednak nawet ich spryt nie jest gotowy na konfrontację z Walkerem, będącym równie sprytnym i zdeterminowanym. Klimatem jest tu blisko „Johna Wicka”, a początek i finał w Alcatraz nadal robi wrażenie.

Aktorsko wszystko na swoich barkach trzyma niezawodny Lee Marvin. Mówiący niemal monotonnym głosem, opanowany i chłodny niczym lód profesjonalista. Wydaje się być pozbawiony emocji, uparcie dążący do celu, bez chodzenia na jakiekolwiek kompromisy. Ale może to jest tylko fasad, skrywająca coś więcej? Debiutujący John Vernon w roli śliskiego Reese’a wypada bardzo przekonująco, tak jak bardzo elegancki Lloyd Bochner (szef Carter) czy oszałamiająca Angie Dickinson (szwagierka Chris). Jednak prawdziwą gwiazdą tego filmu jest… montaż. Boorman razem z Henrym Bermanem absolutnie miesza czas, przestrzeń, dialogi i dźwięk w tak płynny sposób, że początkowo może wywołać konsternację. Dialogi odbijają się niczym echo, w tle gra awangardowa muzyka, zaś w jednym momencie (Walker jeżdżący i wpadający do domu żony) obraz z dźwiękiem się rozjeżdża. Słychać tylko bardzo rytmiczne chód bohatera. Równie imponujący jest sam początek z napadem w Alcatraz oraz czołówka z użyciem fotografii jako tła. Bardzo mocno skojarzyło mi się z „Angolem” Stevena Soderbergha, który tak samo bawi się montażem.

Ten klasyk Boormana wybija się od innych filmów sensacyjnych z epoki dzięki bardzo niekonwencjonalnemu montażowi, czyniąc go o wiele bardziej żywotnym. Oprócz tego mamy wciągającą intrygę, ostre dialogi, pociągający świat przestępczy oraz Lee Marvina w wysokiej formie. Mimo wieku nie stracił wiele ze swojej mocy.

9/10 + znak jakości

Radosław Ostrowski

Golfiarze

Myślę, że fani amerykańskiej komedii znają Harolda Ramisa. Pamiętany jako Egon Spengler z „Pogromców duchów” był nie tylko aktorem, ale także scenarzystą i reżyserem, tworząc wiele kultowych dzieł lat 80. oraz 90. A jedną z nich są „Golfiarze”, czyli bardzo specyficzna komedia, z bardzo absurdalnym humorem.

Fabuła tego filmu jest w zasadzie szczątkowa, co samo w sobie nie jest żadną wadą. Wszystko krąży wokół elitarnego klubu golfowego. Tam pracuje młody chłopak o imieniu Danny Noonan, który chciałby zdobyć stypendium organizowane przez klub. A punktem całości jest chęć dołączenia do tego grona przedsiębiorcę budowlanego, Ala Chevika. Problem w tym, że jego dość luźny styl oraz sposób bycia są dość mocną solą w oku szefa klubu, sędziego Smailsa. By było jeszcze więcej zmartwień, okolicę terroryzuje pewien świstak, którego trzeba się pozbyć. Zadania próbuje się podjąć Carl – pomocnika ogrodnika.

golfiarze1

Ramis stawia tutaj bardziej na improwizację oraz serwowanie kolejnych gagów niż pełną związku przyczynowo-skutkowego historię. I przez to miejscami miałem spory problem z wejściem w „Golfiarzy”, bo nie wiedziałem na czym się tak naprawdę skupić. Czy to na młodym chłopaku, szukającym swojej życiowej drogi (i przy okazji poznaniu swojej miłości/dziewczyny do straty cnoty), czy to na konfrontacji między Chevikiem a lekko świętoszkowatym Smailsem, a może na lekko głupawym Carlu oraz jego walce z gryzoniem. Przez co wkrada się totalny chaos, wywołujący ciągłe rozproszenie. Także poczucie humoru jest dość szerokie: od podtekstów erotycznych (zapowiedź przyszłego „American Pie”) przez absurdalne teksty (monologi o Kopciuszku grającym w golfa czy o Dalajlamie) aż do prostych zderzeń charakterów (każde wejście Chevika). I ten poziom działa jak sinusoida, przez co nie wszystkie żarty już do mnie trafiały. Może już po prostu jestem na tego typu dowcip za stary (aczkolwiek akcja z batonem na basenie – w tle muza ze „Szczęk” – nadal działa), albo ten film się okrutnie zestarzał.

golfiarze2

Bronią się za to trzy role, które są prawdziwym filarem tego dzieła. Po pierwsze, Rodney Daggerfield. Jego Chevik nie jest zblazowanym nudziarzem tego kręgu, tylko nakręconym dzieciakiem w ciele dorosłego z ADHD, z ciętym humorem oraz lekko prostackim zachowaniem. Do tego ciągle każdemu rzuca forsą, jakby nie wiedział kompletnie co z nią zrobić. Po drugie, rozpoczynający swój triumfalny chód Chevy Chase jako kompletnie zblazowany bogacz Ty Webb. Facet kocha golfa oraz posiada ogromne umiejętności z tym związane, ale też posiada odrobinkę luzu. No i jeszcze jest Bill Murray, czyli Carl. Typowy idiota, nie posiadający w swoim słowniku słowa „odpowiedzialność”, jest nieprawdopodobnie śmieszny, choć głos troszkę do Billa niepodobny. Zaś finał jego walki z gryzoniem jest spektakularny.

golfiarze3

Trudno mi ugryźć ten debiut. Bo mimo całego chaosu oraz dużej dawki improwizacji, nadal jest kilka śmiesznych scen, które działają. Jest to miejscami przewidywalne, nie brakuje odrobiny poważnych momentów (relacja Danny’ego z Maggie), a parę dowcipów powtarza się i traci troszkę uroku (Chevik). Ale jak się ma poniżej 18 lat, można się na tym świetnie bawić.

6/10

Radosław Ostrowski

Ostatnie zadanie

W wojsku nie zawsze panuje porządek, a ci najbardziej „lubiani” dostają czasem najbardziej parszywe zadanie. Tak się przytrafiło dwóm podoficerom marynarki – Mulhall oraz Buddawsky, którzy czekają na swoje rozkazy. Dostają zadanie odeskortowanie dawnego marynarza do więzienia w Pittsburghu. Meadows dostał 8 lat za kradzież, a zadanie odeskortowania wydaje się bardzo proste.

ostatnie_zadanie1

Hal Ashby, opromieniony sukcesem „Harolda i Maude”, tym razem serwuje słodko-gorzkie kino drogi z wojskiem w tle. Bo co może się wydarzyć w drodze z bazy do wojskowego więzienia? Skazaniec jest potulny jak baranek, nie chce nigdzie uciec i jest strasznie młodym chłopakiem. Mulhall z Buddawsky’m to już stare wygi, co niejedno widzieli i niejedno słyszeli, chociaż nawet ich dotykają wojskowe absurdy biurokratyczne. Ale ta cała podróż staje się dla każdego z tej trójki nowym doświadczeniem, tworząc bardzo zaskakującą więź. Jednak cała ta wędrówka jest dla reżysera jedynie pretekstem do pokazania ówczesnego świata: przydrożnych barów, dworcowych toalet, hoteli, domów publicznych, a nawet zebrania religijnych pasjonatów. Wszystko to wygląda w niemal paradokumentalnym stylu, dodającym realizmu. Pozornie wolne tempo oraz porzucenie kwestii nie działa w żadnym wypadku usypiająco.

ostatnie_zadanie2

Sama historia pokazana jest bardziej delikatnie, pokazując dość wielką siłę przyjaźni w tym całym brutalnym świecie. Granica między aresztantem a konwojentami zaczyna się coraz bardziej zacierać. Mul z Buddym stają się przewodnikami dla Meadowsa – wycofanego, niemal posłusznego, cichego faceta przyjmującego los takim, jaki jest. Panowie serwują mu pierwszy raz z kobietą, zaprowadzają nawet do matki, razem popijają piwo i zaczynają się coraz bardziej poznawać. Ale czy Meadows nie spróbuje nawiać, wykorzystując okazję? Na to pytanie poznacie odpowiedź, oglądając ten film.

Ashby nie tylko pewnie opowiada historię, nie zapominając o odrobinie humoru, lecz także dzięki fantastycznemu aktorstwo. Bryluje rewelacyjny Jack Nicholson w roli Buddasky’ego – lekko porywczego (tylko lekko), bardzo zadziornego wojaka, szanującego lojalność. Bywa lekko cyniczny, jednak jest dobrym kompanem. Tak samo Otis Young (Mulhall), z którym tworzy bardzo wyrazisty duet, który przeszedł wiele. Za to największą niespodzianką jest Randy Quaid. Aktor kojarzony głównie z serią o rodzinie Griswaldów, fantastycznie portretuje wycofanego, nieśmiałego, przytłumionego chłopaka pełnego lęków, powoli zmieniającego się podczas podróży. Czy poradzi sobie w więzieniu? Na pewno zapamięta tą wycieczkę na długo.

„Ostatnie zadanie” ma wszystkie elementy kina drogi, ale mimo wielu lat na karku, pozostaje wciągającym komediodramatem z kapitalnym aktorstwem, świetnymi dialogami oraz poruszającymi postaciami, które zostają w pamięci na długo. Aż chciałoby się zobaczyć sequel.

8/10

Radosław Ostrowski