Raz na jakiś czas pojawia się film, który trudno wcisnąć do jakiejkolwiek szufladki, prowokując do gatunkowego rozgardiaszu, nie do końca wiedząc, jak ugryźć tą zbieraninę. Takie wrażenie odniosłem oglądając debiut Jagody Szelc – „Wieża. Jasny dzień”, który jest oparty o przyszłe wydarzenia. Zaintrygowani?
Początek niemal żywcem przypomina „Lśnienie” Stanleya Kubricka, bo z drona mamy widok na wielkie miasto, by potem przenieść się ku leśnej drodze. A tam jest samochód, w którym jedzie młode małżeństwo z kobietą oraz dziećmi. A cel jest jeden – wkrótce odbędzie się I Komunia 6-letniej Niny. A przygotowania prowadzą jej rodzice – Mula oraz Michał. Tylko jest jeden mały szczególik: Mula nie jest biologiczną matką Niny, tylko przyjeżdżająca siostra kobiety – Kaja, która od razu zostaje sprowadzona do parteru i narzucone zostają jej zasady.
Ale już od samego początku reżyserka buduje poczucie pewnego niepokoju, co serwuje nam już warstwa dźwiękowa – bardzo nieostra, niemal świdrująca uszy lub tłumiąc niemal całe tło by jeszcze bardziej wywołać rozgardiasz, te same sceny widzimy z innej perspektywy (głównie Kai), gdzie każde wypowiada słowo odbija się niczym echo, z czasem ustępując głosami natury. Im dalej w las, tym bardziej zaczynają się dziać dziwne rzeczy – a to nagłe uderzenie w okno, a to chora matka nagle odzyskuje siły, a to Nina nagle waha się co do tego, czy chce iść do Pierwszej Komunii, a to szukają uchodźcy zaginionego, a to w telewizji ogłaszają śmierć Dalajlamy. O co tu chodzi? Czego tak naprawdę chce Kaja? Szelc nie daje odpowiedzi na wiele pytań, mając do dyspozycji jedynie strzępki informacji, serwując kolejne pytania.
Wszystko jest tutaj oparte na obserwacji relacji panujących w domu, którego Mula jest niejako strażniczką, próbującej ogarnąć swój bezpieczny świat. Niemal ciągle pilnuje i stara się obserwować Kaję, która dla niej staje się obcą, nieznaną siłą, mogącą stanowić zagrożenie. Szelc to podkreśla, nie tłumacząc niczego z jej życia – poza opowieściami matki o rodzeniu obydwu sióstr – co wywołuje jeszcze większą dezorientację. i realizacja podporządkowana jest budowaniu aury tajemnicy: od niemal paradokumentalnych zdjęć z ręki (chociaż sama przyroda wygląda oszałamiająco) czy znany z filmów Smarzowskiego cięć montażowych, wywołujących jeszcze większą dezorientację.
Za to w punkt (poza naturalnymi dialogami) jest aktorstwo, pełne kompletnie nieznanych (poza Arturem Krajewskim w roli księdza) twarzy, co jest bardzo świeże i odprężające. Zarówno Anna Grotowska (Mula), jak i Małgorzata Szczerbińska (Kaja) tworzą bardzo wyraziste postacie, choć o tej drugiej wiemy bardzo niewiele. Ale kompletnie mnie zaskoczyło, jak bardzo dobrze tutaj są poprowadzone dzieci, mówiące bez fałszu, co w naszym kinie praktycznie się nie zdarza. Nie wiem, jakie sztuczki stosowała reżyserka, lecz to działa.
Jeśli liczycie na rozwiązanie kilku tajemnic, „Wieża. Jasny dzień” nie da wam tej satysfakcji, pozbawiając niemal narzędzi do wgryzienia się w film. Z drugiej strony w tej wariackiej strategii jest metoda, bo film dał poczucie obcowania z czymś, co zastanawia, intryguje, prowokuje. Nawet jeśli wiele rzeczy pozostaje niejasnych (jakaś chmura nad drzewem, zakończenie). To jest jak skok do bardzo głębokiej studni bez dna – nie wiem, z czym to porównać.
7/10
Radosław Ostrowski
Kinoblog 