Trzy miłości

Jak pojawiły się wieści, że najnowszy film Łukasza Grzegorzka będzie thrillerem erotycznym, wywołało to we mnie bardzo mieszane odczucia. Z jednej strony u nas filmy o zabarwieniu erotycznym bardziej przypominały soft porno (seria „365 dni”, „Dziewczyny z Dubaju”, „Pokusa”), gdzie postacie są płaskie i papierowe, a napięcia tu tyle, co kot napłakał. Z drugiej strony, reżyser specjalizuje się w tworzeniu przekonujących portretów psychologicznych. Więc dawało to pewną obietnicę, że dostaniemy coś ciekawszego niż zazwyczaj. Co z tego powstało?

Akcja toczy się w słynnym mieście Warszawa, które (jak wszyscy wiemy z geografii) leży między Pruszkowem a Wołominem. I jesteśmy w środku dziwnego trójkąta. Lena (Marta Nieradkiewicz) to aktorka, która niedawno rozwiodła się ze swoim mężem. Poznajemy ją podczas świętowania 40. urodzin u siebie w mieszkaniu. Tam też pojawia się dwóch facetów, bardzo nią zainteresowanych. Młodszy z nich to niejaki „Kundel” (debiutujący na ekranie Mieszko Chomka, będący… studentem reżyserii) – młody student prawa, mieszkający w akademiku, do tego utrzymujący się z dilerki. Tym starszym od niego jest Jan (Marcin Czarnik), adwokat i były mąż Leny, nie potrafiący się pogodzić z byciem byłym. Dlatego wynajmuje mieszkanie w bloku obok, podgląda ją i podsłuchuje przy pomocy aplikacji szpiegowskiej w telefonie.

Sam zarys fabuły sugeruje, że będziemy mieli do czynienia z filmem o trudnych relacjach, z silnym zabarwieniem erotycznym i nawet odrobiną napięcia. Tylko, że to nie do końca prawda. Nie jest to dreszczowiec z krwi i kości, bo wszystko wydaje się być zbyt umowne i zbyt wystylizowane. Od podziału na rozdziały (sztuk pięć) przez bardzo mocną kolorystykę (dominujący fioletowy filtr czy mocny błękit wody) aż po zadziwiająco sporo humoru. Grzegorzek bawi się oczekiwaniami, cały czas podrzucając kolejne momenty i sytuacje, niepozbawionych wieloznaczności. Tak jak bardzo niejednoznaczna jest dynamika między trójką postaci, gdzie miłość, obsesja, zazdrość i pożądanie mieszają się ze sobą.

O dziwo, napięcie częściowo budowane jest przez ambientowo-elektroniczną muzykę Steeza, wiele kadrów pokazuje bohaterów z dystansu, zaś sceny erotyczne (oczywiście, że są) zrobione są z większym smakiem i wyczuciem niż można się było spodziewać. Ciężko oderwać od tego oczu, zdjęcia pieszczą oczy (a nawet jest parę mastershotów), dźwięk jest bardzo wyraźny (szczególnie jak słyszymy podsłuchiwane rozmowy). Problem w tym, że czasami zdarzają się pewne momenty przestoju i parę pobocznych wątków (jak choćby relacja Kundla z profesorką, graną przez Katarzynę Herman), których można byłoby spokojnie się pozbyć.

Wszystko jednak na swoich barkach trzyma absolutnie świetne trio aktorskie. Przede wszystkim wybija się Marta Nieradkiewicz, która nigdy nie była tak magnetyzująca i elektryzująca jak tutaj. Z jednej strony nie da się oderwać oczu, przez co trochę czułem się jak podglądacz, wręcz kipi od niej sekapilem. Miesza w sobie zarówno delikatność i chęć stabilizacji, z twardym stąpaniem po ziemi, tworząc bardzo intrygującą mieszankę. Zadziwiający jest Czarnik, będący jednocześnie bardzo toksycznym mężczyzną, nie potrafiącym uwolnić się od dawnej miłości. Jednak w swojej obsesji jest żałosny, wręcz śmieszny niż niebezpieczny. No i jeszcze ten trzeci, będący tutaj największą tajemnicą. Czy naprawdę kocha, czy może się tylko bawi? Sprawia wrażenie dojrzałego, lecz czy aby na pewno? Jego obecność zmienia dynamikę w bardzo nieobliczalną trajektorię, zaś jego energia potrafi czasem zarazić.

„Trzy miłości” są intrygującym kinem erotycznym, pozornie tylko idącym w kierunku thrillera, a bardziej skręcając ku komedii. Nie wszystkim ten ton przypadnie do gustu, ale jest w tym coś tak frapującego i zmysłowego, że nie pozwala wymazać filmu z pamięci. Na seans w wakacje to całkiem niezły wybór.

7/10

Radosław Ostrowski

Epidemia

Po 2020 roku słowo „epidemia”, „pandemia” i „wirus” doprowadziły wszystkich nas do stanu najpierw szaleństwa, a potem emocjonalnego odrętwienia. Po części też pewną popularność zaczęły przeżywać na nowo filmy o epidemiach czy świecie opanowanym przez wirusa pokroju „28 dni później”, „Contagion – Epidemia strachu” lub obchodzącej 30 lat „Epidemia”.

Film Wolfganga Petersena jest niemal rasowym thrillerem, z dużym budżetem, dużą obsadą oraz… małym wrogiem, co robi wielkie spustoszenie. Wszystko zaczyna się w Zairze w roku 1967, gdzie oddział najemników padł ofiarą dziwnej choroby. Niedługo potem cały obóz został zmieciony z powierzchni ziemi jedną bombką o mocy atomówki. Wirus zdechł, ludzie zdechli, wszystko zdechło. Sprawy jednak się komplikują, gdy 27 lat później w tym samym miejscu znowu doszło do ataku śmiertelnej choroby. Do zbadania zostaje skierowana wojskowa grupa wirusologów pod wodzą pułkownika Danielsa (Dustin Hoffman), do której należy Casey Schuler (Kevin Spacey) oraz nowy członek, major Salt (Cuba Gooding Jr.). Na miejscu niemal wszyscy są martwi, zaś sam wirus jest niesamowicie skuteczny oraz bardzo szybki w tempie. Do tego stopnia, że w zasadzie nie zostawia po sobie jakichkolwiek śladów. Okazuje się, że ten wirus był bronią biologiczną stworzoną przez amerykańską armię, co ukrywa generał Ford (Morgan Freeman) oraz generał McClintock (Donald Sutherland). Jakby mało było zamieszania, wirus (już zmutowany) trafia do małego miasteczka w USA, co wydawało się niezbyt prawdopodobnym scenariuszem.

Reżyser opowiada tą historię w spokojnym tempie, by bardzo oszczędnie, lecz konsekwentnie budować napięcie. Nie brakuje tu imponujących technicznie momentów, jak pokazanie bazy laboratorium wojskowego ze wszystkimi stopniami, zabezpieczeniami oraz co badają. Wszystko w jednym długim ujęciu, tak jak pokazanie zarażenia wirusa w sali kinowej (zaskakująco dobre efekty specjalne), roznoszenie się po szpitalu przez kratę wentylacyjną – nadal te sceny robią wrażenie. Wszystko zaczyna nabierać tempa, kiedy do gry wkracza wojsko, zaś całe miasteczko zostaje poddane kwarantannie. Tutaj Petersen buduje poczucie zagrożenia, strachu oraz izolacji, a także ciągle uciekającego czasu. Poszukiwania pacjenta zero (roznosiciela) są żmudne, strasznie powolne oraz trzymają w napięciu. Skala jest ogromna (ilość żołnierzy i sprzętu wojskowego jest imponująca nawet teraz), nie brakuje nawet pościgu helikopterów (nie gorszego choćby od popisów w „Mission Impossible: Fallout”), zaś w tle gra symfoniczno-elektroniczna muzyka od Jamesa Newtona Howarda mocno w stylu „Ściganego” zmieszanego z „Ostrym dyżurem”.

By nie było słodko „Epidemia” ma pewne wyboje. Pierwszym jest wątek relacji między Danielsem a jego byłą żoną, graną przez Rene Russo. Początkowo wydaje się zbędny i niby ma pokazać jak wyboistą drogę przeszli, jednak spowalniało to tempo i akcję. Po drugie, w paru miejscach dialogi wjeżdżają w zbyt wysoki poziom patosu (aczkolwiek scena w Białym Domu jest świetna). A po trzecie, uczynienie z antagonistów wojskowych, chcących zatuszować swoje dawne grzechy, może nie jest najgorszym pomysłem, lecz te postacie są zbyt jednowymiarowe. Wręcz na granicy przerysowania (tak, panie Sutherland, mówię o panu).

Jednak nawet te drobiazgi nie są w stanie ukryć faktu, że „Epidemia” jest mocnym dreszczowcem z paroma mocnymi uderzeniami oraz nerwową atmosferą. Obsada nie zawodzi, Petersen prowadzi wszystko sprawnie, mieszając momenty kameralne z większą skalą i jest to całkiem prawdopodobny scenariusz.

7,5/10

Radosław Ostrowski

Węże w samolocie

Film Davida Ellisa z 2006 roku to przykład filmu tak głupiego i tak złego, że aż dobrego. Albo ocierającego się o bycie dobrym. Po samym tytule nie należało spodziewać się wybitnego dzieła, ale nie byłem gotowy na taką ekstrawagancję.

Bohaterem filmu jest młody surfer Sean Jones (Nathan Phillips), przebywający na Hawajach. Jednak zamiast szaleć na desce albo na motorku jest świadkiem czegoś, czego nie powinien widzieć. Mianowicie niejaki Eddie Kim (Byron Lawson), lokalny gangster, co ma w kieszeni policję, zabija prokuratora prowadzącego śledztwo przeciwko niemu. Chłopak ucieka, jednak ludzie mafioza dopadają go w jego domu. Na szczęście pojawia się odsiecz w postaci agenta FBI Flynna (Samuel L. Jackson), który zabija siepaczy i bierze Seana pod swoją ochronę. Mam zeznać przeciwko Kimowi, by ten poszedł siedzieć. Flynn planuje wysłać świadka samolotem pasażerskim, gdzie pierwsza klasa byłaby tylko dla Jonesa, niego oraz drugiego agenta. Nawet podają mylny samolot, lecz Kim orientuje się w zamiarach i postanawia wykonać „genialny” ruch. Otóż jego ludzie przemycają do samolotu… węże wszelkiej maści, do tego przed lotem spryskują luk feromonami.

Jeśli myślicie, że fabuła jest idiotyczna i niedorzeczna, to… macie rację. Jakim cudem główny złol oraz agent w ogóle wiedzą, jak wygląda Sean, skoro ten pierwszy słyszał tylko silnik motoru, zaś drugi (jakimś cudem) wie o wszystkim. Jak udało się w ogóle umieścić tyle węży, by nikt się nie zorientował? I jak one potrafią wejść do kabiny pilota? Głupot jest tu więcej, a twórcy wydają się być ich świadomi. Całość brzmi jak mocno zakręcona wersja „Szklanej pułapki” w powietrzu, oscylująca między komedią akcji a B-klasowym horrorem. Postacie są zabijanie w durny, choć kreatywny sposób, do tego jeszcze mamy widok POV węży z użyciem zielonego filtra (skąd ta zieleń), nie brakuje stereotypów i szablonów wśród uczestników eskapady (stewardessa w swoim ostatnim locie, kobieta z pieskiem, niemiecki ważniak czy raper z dwójką dużych – i czarnych – ochroniarzy). No i pojawiają się czasem takie teksty, które potrafią wybić z równowagi (rozmowa pilota ze stewardessą: Dasz radę pilotować jedną ręką? / Zdziwiłabyś się, co potrafię zrobić jedną ręką).

Jeszcze w ten miks mamy wrzuconego działającego z zewnątrz kolegę Flynna (Bobby Cannavale), próbującego znaleźć specjalistę od węży, by znaleźć surowicę. Niby ma to być odskocznią i jeszcze podbić napięcie, jednak nie do końca to działa. Tak samo jak zbyt wiele ciemnych ujęć w samolocie, przez co ciężko cokolwiek zauważyć. O wiele bardziej film działa jako komedia, gdzie nawet wypowiadane z powagą dialogi, brzmią idiotycznie. Właściwie z obsady to tutaj tylko Samuel L. Jackson oraz Julianna Margulies (stewardessa Grace) najbardziej zapadają w pamięć, odnajdując się w tym szaleństwie.

To jest bardzo specyficzne kino, które wielu może odrzucić i uznać za absolutne badziewie. Ellis wydaje się nie traktować całości zbyt poważnie, jest masa dziur logicznych, co może doprowadzić do ogromnego wytrzeszczu oczu oraz niedowierzania. Jeśli jednak potraktuje się całość z przymrużeniem oka, ściągnie się znajomych z piwem, doświadczenie może być dużo lepsze.

6,5/10

Radosław Ostrowski

Szpiedzy

Steven Soderbergh odkąd wrócił z emerytury kręci filmy równie intensywnie jak Ridley Scott. W przeciwieństwie do Anglika, reżyser „Ocean’s Eleven” nie stworzył żadnej spektakularnej padaki i częściej trzymał poziom. Nie inaczej jest w przypadku „Szpiegów”, czyli bardzo powolnego, skupionego na dialogach thrillera w świecie tajnych służb.

Przewodnikiem po tym świecie jest George Woodhouse (Michael Fassbender) – prawdziwy as wywiadu, który zostaje zadanie rozpracowania zdrajcy. Sprawa dla niego jest bardzo poważna, bo wśród piątki podejrzanych (troje agentów, specjalistka od obsługi satelity, psycholog) jest… jego żona, Kathryn (Cate Blanchett). Na znalezienie zdrajcy ma siedem dni. Na początek zaprasza podejrzanych na kolację do siebie i powoli zaczyna się cała gra. A wszystko dotyczy czegoś nazywanego Severusem.

Soderbergh razem ze scenarzystą Davidem Koeppem tworzy mieszankę przypominającą troszkę kryminał Agathy Christie z powieściami Johna le Carre. Z pierwszym łączą ją eleganckie dialogi, odrobina humoru oraz pewna… teatralność w prezentowaniu narracji, zaś z drugim środowisko. I znowu wkraczamy do świata pełnego kłamstw, oszustwa, manipulacji, gdzie stawką jest związek. Podobno idealny, wręcz dziwnie działający w świecie, gdzie nie powinno takie połączenie działać. Tutaj nie ma miejsca na galopującą akcję, świszczące kule oraz eksplozje niczym z „Mission Impossible” czy jakiegoś Bonda. Wszystko bazuje tu na sprytnych dialogach, gdzie podrzucane są kolejne poszlaki, tropy oraz podejrzenia. Bardzo powoli jest podkręcane napięcie, każda scena ma swój ciężar, coś wisi w powietrzu. A rozwiązanie jest w pełni satysfakcjonujące, pokazane w nagłym, brutalnym stylu.

Wizualnie pozornie „Szpiedzy” nie rzucają się w oczy, ale Soderbergh raz na jakiś czas pozwala sobie na zabawę (początek zza pleców George’a na jednym ujęciu, montażowe przebitki podczas łowienia ryb czy szybkie najazdy kamery w finale czy przeplatające odpowiedzi podczas przesłuchania na wariografie). Przez co nie ma tutaj miejsca na nudę, całość jest delikatnie oświetlona, zaś w tle gra elektroniczno-jazzowa muzyka. Każde ułożenie kamery jest przemyślane, nie brakuje długich ujęć czy zbliżeń.

A wszystko jest świetnie zagrane. Absolutnie błyszczy tutaj Michael Fassbender, którego George sprawia wrażenie bardzo chłodnego, wręcz pozbawionego emocji robota. A jednocześnie podchodzi bardzo poważnie i precyzyjnie do wszystkiego, co robi (na widok poplamionej koszuli podczas gotowania musi się przebrać), rzadko pozwalając sobie na jakiekolwiek rozedrganie. Elektryzująca, charyzmatyczna, celowo „szara” postać, fantastycznie uzupełnia się z przepiękną (jak zawsze) Cate Blanchett. Razem i osobno nie można oderwać wzroku. Także drugi plan jest tu przebogaty, gdzie przewija się m. in. mocny Tom Burke (lubiący używki Freddie Smiths), wyrazista Marisa Abela (obsługująca satelitę Clarissa) czy bardzo powściągliwy Rege-Jean Page (pułkownik Stokes). Troszkę niewykorzystany był (moim zdaniem) Pierce Brosnan w roli szefa komórki, Arthura Stieglitza.

„Szpiedzy” to trzeci wspólny duetu Steven Soderbergh/David Koepp i ta kolaboracja jest bardzo udana (poprzednich dwóch nie widziałem). Inteligentnie napisany, stylowo wyreżyserowany, cudownie zagrany oraz ładnie wyglądający. Jak najbardziej warto się wybrać i dać się złapać w tą szpiegowską układankę.

7,5/10

Radosław Ostrowski

Ukryty motyw

Ile już razy byliśmy w więzieniu na ekranie. Zarówno z perspektywy więźnia, jak i strażników, gdzie warunki przetrwania są trudne, szorstkie oraz brutalne. Po części tak samo jest w przypadku nowego dzieła ze Skandynawii, czyli „Ukrytego motywu”.

Historia skupia się wokół Evy Hansen (Sidse Babett Knudsen) – strażniczki więziennej w tej części więzienia o złagodzonym rygorze. Można odnieść wrażenie, że jest o wiele bardziej empatyczna, pełna współczucia i próbująca pomagać więźniom. Inaczej nie działałaby w szkole ani nie prowadziła zajęć z medytacji. Jednak jej spokojne, pełne rutyny zostaje wywrócone do góry nogami. Wszystko z powodu pojawienia się nowego więźnia, którego widok wywołuje u niej zgrozę. Mikkel (Sebastian Bull) to byczek, pełen tatuaży koleś oraz agresywniejszy niż wszyscy bokserzy razem wzięci. Sla Evy sprawa jest na tyle poważna, że chce się przenieść do oddziału o zaostrzonym rygorze, gdzie przebywa nowy więzień. I tutaj zaczyna się gra.

Reżyser – jak w przypadku „Winnych” – bardzo powoli buduje atmosferę i chłodny klimat. Jest sporo skupienia na twarzy bohaterki, której intencje początkowo wydają się jasne. Przynajmniej przez pierwsze 20-30 minut, ALE potem zaczynają się poważne kwestie. Manipulacja, nadużywanie władzy, szantaż, wręcz obsesja wobec nowego więźnia – Moller bardzo powoli podkręca atmosferę. Eva od początku niemal idzie na konfrontację z Mikkelem: od odmowy wręczenia papierosów przez wrobienie go w narkotyki aż do fizycznego ataku. Jednak w tym momencie ich relacja zaczyna się komplikować i nie wiadomo, kto tu jest ofiarą, a kto katem oraz kto tak naprawdę manipuluje. Eva coraz bardziej zaczyna pokazywać swoje ciemniejsze, nieznane sobie wcześniej oblicze. Te momenty była dla mnie najciekawsze w całym filmie.

Problem w tym, że napięcie działało jak sinusoida. Raz potrafiło mocno przytrzymać na skraju fotela (przeprowadzenie rewizji osobistej, odmowa wręczenia więźniowi papierosów czy wizyta w domu matki), ale potem potrafiło nagle osłabnąć. Sama historia oscylowała na granicy prawdopodobieństwa (podrzucenie narkotyków i noża, załatwienie przepustki), niemniej pozostawia z mocnym zakończeniem, pokazującym jak łatwo można zarazić się złem i jak łatwo można znieczulić się przez nie.

Niemniej „Ukryty motyw” potrafi działać dzięki mocnej oraz wyciszonej roli Sidse Babett Knudsen. Jej Eva początkowo sprawia wrażenie bardzo sympatycznej, choć zdystansowanej od innych strażniczki. Ale z pojawieniem się Mikkela coś zaczyna się dziać – widać nerwowość w spojrzeniu, mówi mniej pewnie, a wzrok pozornie wydaje się skupiony. Ta sprzeczność daje emocjonalną reakcję i aktorka dźwiga na swoich barkach całość aż do ostatniej sceny. Równie mocny jest Sebastian Bull jako twardy, brutalny, szorstki Mikkel. Czy naprawdę jest takim bezwzględnym osiłkiem, ale potem znowu pokazuje się z innej strony – manipulanta, cwaniaka oraz (przy scenach z matką) o wiele delikatniejszego, choć może to była maska. Warto też wyróżnić mocnego Dara Salima jako naczelnika oddziału o zaostrzonym rygorze, Ramiego.

„Ukryty motyw” nie jest aż tak gęsty i intensywny jak poprzedni film Mollera „Winni”. Niemniej pozostaje ciekawym thrillerem psychologicznym o tym, jak łatwo można zarazić się złem. Zdarzają się pewne drobne niewiarygodności i naciągane momenty, ale broni się mocnym aktorstwem oraz bardzo chłodną atmosferą.

6,5/10

Radosław Ostrowski

Surfer

Życie to surfing, więc nie bój się fal – tak śpiewał Artur Rojek z zespołem Myslovitz. To zdanie równie dobrze mogłoby pasować do głównego bohatera filmu „Surfer”. I nie jest film, jakiego byśmy spodziewali się po takim tytule.

Tytułowy surfer (Nicholas Cage) to bardzo poważny biznesmen, co przyjechał z synem wypasionym Lexusem oraz dwiema deskami surfingowymi do Australii. Jego plan jest prosty, czyli kupić swój rodzinny dom, zamieszkać tam z rodziną i wrócić do surfowania. Ale po drodze wiele się zmieniło. Do realizacji planu brakuje funduszy, syn nie czuje entuzjazmu do pomysłu, zaś na plaży znajduje się grupa lokalsów pod wodzą Scally’ego (Julian McMahon). Ci zachowują się niczym sekta i nie wpuszczają nikogo w myśli zasady: „nie mieszkasz tu, nie surfujesz”. Jednak nasz bohater nic z tego nie robi, zostaje na parkingu i plaży, co doprowadza do tarć. A zaczyna się od kradzieży desek surfingowych.

Choć akcja dzieje się w Australii, to za „Surfera” odpowiadają… Irlandczycy, reżyser Lorcan Finnegan i scenarzysta Thomas Martin. Czy to jakiś wpływ na odbiór filmu? Szczerze nie. Sam film to psychologiczny thriller, zrobiony za mały budżet i ograniczony do dwóch lokacji: plaży oraz parkingu. Reżyserowi świetnie udaje się zbudować klimat – plaża i falująca woda wygląda wręcz nieziemsko, niczym z pocztówki, jest sporo zbliżeń na faunę i florę. A jak słyszymy jeszcze równie atmosferyczną muzykę Francoisa Tetaza, można poczuć się jakbyśmy trafili do raju. Tylko to wszystko jest tylko i wyłącznie fasadą, pod którą skrywa się… no właśnie co.

Im dalej w las, tym bardziej razem z głównymi bohaterem zaczynamy uczestniczyć w dziwnych interakcjach, zaś każda sytuacja doprowadza na skraj szaleństwa. A to wypasiony Lexus znika i nikt nie wydaje się go pamiętać, a to telefon zostaje oddany w zastaw za kawę, zaś kiedy bohater chce go odzyskać, to… sprzedawca zaprzecza, że coś takiego miało miejsce. Reżyser podpuszcza i prowokuje, wywołując dezorientację, w czym jeszcze pomagają zniekształcone kadry, rybie oko czy niekonwencjonalne ujęcia, gdzie widzimy akcję z oczu jakby… dziejącą się pod wodą oraz krótkie przebitki z przeszłości. Tu może być klucz do zrozumienia motywacji surfera oraz jego działań, które pozornie wydają się irracjonalne. A o czym jest ten film? Mam pewne podejrzenia: toksyczna męskość, walka z własnym ego, mierzenie się ze swoimi traumami. Ale wnioski musicie wyciągnąć sami.

A jak radzi sobie nasz mistrz Nicolas? Rola w „Surferze” jest skrojona pod niego i odnajduje się w niej świetnie, we wszystkich rejestrach emocji: od opanowania i spokoju po (nad)ekspresję, coraz bardziej wyczuwalne szaleństwo oraz ból. W kontrze do niego stoi Julian McMahon, który samą posturą budzi respekt i sprawia wrażenie charyzmatycznego guru. Wydaje się rozumieć naszego bohatera, a może tylko nim manipuluje i stoi za całym tym szaleństwem.

Dzisiaj nie trzeba się wstydzić bycia fanem Nicolasa Cage’a, a „Surfer” to kolejny dowód dobrej dyspozycji aktora. Bardzo kreatywny formalnie thriller, z bardzo gęstą atmosferą, przepiękną warstwą audio-wizualną oraz niepokojącym klimatem. Grzechem byłoby przegapić to dzieło.

8/10

Radosław Ostrowski

Mulholland Drive

Chyba z żadnym reżyserem nie miałem tak trudnej relacji jak z Davidem Lynchem. Zdecydowanie twórca „Diuny” umiał budować niepokojącą, oniryczną atmosferę, mieszając sny i jawę. Z jednej strony zdecydowanie idący w postmodernizm, zderzając sceny liryczne z przemocą. Z drugiej mocno miesza w chronologii, przez co bywa trudno do śledzenia oraz rozgryzienia. Zupełnie jakby Lynch nie miał pojęcia, co robi. Takie też odniosłem wrażenie pierwszy raz oglądając „Mulholland Drive”, jednak teraz obejrzałem go na dużym ekranie, odnowiony cyfrowo w jakości 4K pod nadzorem Lyncha oraz autora zdjęć Petera Deminga.

A więc czym jest Mulholland Drive? To jedna z ulic Los Angeles, położona we wschodniej części Gór Santa Monica, przez co jest częściowo słabo zaludniona. Właśnie tutaj przejeżdża czarna limuzyna, w której znajduje się brunetka (Laura Harring). Nagle auto się zatrzymuje i wszystko wskazuje, że kobieta ma zostać zastrzelona. Wtedy dochodzi do wypadku, wskutek czego piękność traci pamięć i jako jedyna wychodzi z sytuacji bez szwanku. Mniej więcej w tym samym czasie do miasta przybywa Betty (Naomi Watts) – młoda dziewczyna z ambicją pozostania aktorką. Wprowadza się do domu swojej ciotki, która wyjeżdża na plan nowego filmu. Losy obu pań się przetną, próbując rozwiązać tajemnicę brunetki, przejmującej imię Rity.

Lynch, jak to on, zaczyna mącić niemal od samego początku. W zasadzie „Mulholland Drive” skręca niemal we wszystkie kierunki. Jest tu atmosfera niczym z kina noir, zaś intryga toczy się niejako mimo woli. Reżyser wprowadza kolejne postaci, które jeszcze bardziej gmatwają cały obraz i wydają się nie być powiązane ze sobą. Jest młody reżyser (Justin Theroux) skonfrontowany z gangsterami, stawiającymi warunek w kwestii obsadzenia głównej roli; płatny morderca (Mark Pellegrino) wykonujący – dość niekompetentnie – swoją robotę; mężczyzna opowiadający znajomemu swój koszmar w jadłodajni; wreszcie gangsterzy sterujący i decydujący o być albo nie być powstawaniu filmów oraz… Kowboj. Jest tego o wiele więcej, czyniąc całość bardzo skomplikowanym labiryntem.

Co jest snem, co jest jawą? Jeśli to sen, czyj on jest? A może wszystkie wydarzenia to tylko iluzja? Lynch znowu robi wodę z mózgu, podrzucając różne wątki, tropy, dając spore pole do interpretacji. Ale też tutaj ta historia wydaje się mieć ręce i nogi. Choć niektóre ujęcia oraz dialogi powtarzają się, to jednak za każdym razem mają inny kontekst oraz znaczenie. Jest i wizualne czerpane z lat 60. (włącznie z muzyką), jest tajemniczy klub Silencio, gdzie wszystko jest grane z taśmy (włącznie ze śpiewem), niepokojąca muzyka Angelo Badalamentiego oraz bardzo dynamiczna praca kamery. Technicznie jest to lepiej wykonana „Zagubiona autostrada”, bardziej pociągająca i wsysająca niczym odkurzacz.

To by wszystko nie zadziałało, gdyby nie fenomenalne dwie główne role, czyli Naomi Watts i Laura Herring. Pierwsza wydaje się aspirującą oraz cholernie uzdolnioną aktorką, próbującą się przebić. A jednocześnie jest bardzo naiwna, próbująca działać niczym detektyw-amator, ale to tylko jedna z warstw. Za każdym razem Watts jest elektryzująca, dominująca ekran i zawsze pociągająca. Z kolei Herring ma w sobie coś pociągającego niczym dawna gwiazda Hollywood (imię Rita, o ile to jej prawdziwe imię, nie jest przypadkowe), ale jednocześnie jest zagubiona, zdezorientowana i próbująca odnaleźć swoją tożsamość. Obydwie panie razem elektryzują bardziej niż jakakolwiek elektrownia atomowa, pozostając mocno w pamięci. Warto też wyróżnić Justina Therouxa jako reżysera Adama Keshera, który – w zależności od sytuacji – albo będzie walczącym o swoją wizję filmowcem zderzonym z rzeczywistością, albo zwykłym rzemieślnikiem. To dla mnie najciekawsza postać z bogatego drugiego planu, gdzie mamy m. in. Monty’ego Montgomery’ego (Kowboj), znanego z „Twin Peaks” Michaela J. Anderson (enigmatyczny pan Roque), a nawet sam Angelo Badalamenti (gangster Luigi Castigliane – scena z kawą, niezapomniana).

Aż sam jestem zdziwiony jak tym razem rezonowało ze mną „Mulholland Drive”. Wreszcie Lynch łączy sen z jawą w tak nieprawdopodobny sposób, że nie można oderwać oczu. Z ogromną ilością niezapomnianych kadrów, doznań i połączeń, pozostające w głowie na długo po seansie. A o czym to jest? O Hollywood, będącym jednocześnie fabryką snów i niszczycielem marzeń? Koszmarze niespełnienia? Drodze ku szaleństwu? O sile iluzji? To kilka kluczy do interpretacji, ale jednoznaczną odpowiedź musicie znaleźć sami.

8,5/10 + znak jakości

Radosław Ostrowski

Apetyt na więcej. La Cocina

Tytułowa „la cocina” to hiszpańskie określenie na kuchnię. I nie chodzi tutaj o kuchnię domową, lecz o restaurację z rodzaju tych prestiżowych. Choć nazwa niczego takiego nie sugeruje – The Grill w Nowym Jorku na Times Square. To tutaj dzieje się większość akcji „La cocina” (polskiego podtytułu nie będę tu podawał), czyli nowego filmu meksykańskiego reżysera Alonso Ruizpalaciosa.

Do tej kuchni trafiamy wraz z nową pracownicą – Estelą (Anna Diaz), kuzynką pracującego tu od 3 lat kucharza Pedro (Raul Briones). Ten ostatnio poszedł na noże z jednym z kucharzy o dłuższym stażu, Maxie (Spencer Granese) i marzy o osiedleniu się tu na stałe. Nawet ma już dziewczynę, kelnerkę Julię (Rooney Mara), z która ma mieć dziecko. Znaczy, on chce mieć, ona niekoniecznie. Jest jednak inna komplikacja: z jednej z kas zniknęły pieniądze. Nieco ponad 800 dolarów, więc szefostwo postanawia przeprowadzić własne dochodzenie.

Z samego tego opisu można stwierdzić, że „La cocina” to gatunkowa hybryda. Bo jest tu i melodramat, odrobina thrillera, dramat psychologiczny, a jest nawet miejsce na humor. Sama kuchnia jest dla twórcy mikrokosmosem, niczym w „Zaklętych rewirach”, tutaj zdominowanym przez imigrantów. Głównie z Ameryki Południowej, co szukają pracy i szeroko rozumianego „lepszego życia” w krainie możliwości. Zostają jednak zderzeni z kapitalizmem oraz bardzo ciężką pracą, co czasami potrafi mieć na nich większy wpływ niż się wydaje. Kamera niemal całkowicie ignoruje jedzenie i skupianie się na wyglądzie potraw, zaś czarno-białe zdjęcia jeszcze bardziej potęgują poczucie niepewności, podskórnej nerwowości. Sporo tutaj ujęć podąża za postaciami (przygotowywanie zamówień, Estela pierwszy raz wchodząca do środka, ostry wyciek coli z zepsutego automatu), pokazując cały ten tumult oraz chaos, z jakim mamy tu do czynienia. I te chwile bardziej trzymały mnie w napięciu niż cała sprawa z zaginionymi pieniędzmi.

Jednak na pierwszy plan wybija się relacja Pedro z Julią i to jest prawdziwe serce tego filmu. Briones bardzo przekonująco pokazuje człowieka pragnącego stabilizacji i szczęścia z kobietą, jednak kolejne ciosy oraz okoliczności pokazują jego frustracje, wściekłość. Czekałem na moment, w którym dojdzie do ostatecznej eksplozji, a ta robi piorunujące wrażenie. Mara wydaje się być kontrastem: pozornie delikatna, jednak o wiele mocniej stąpa po ziemi i… skrywa pewną tajemnicę. Chemia między nimi jest mocna, przez co mnie obchodził ich los. Jednak dla mnie film skradł Motell Foster w roli Nonzo, kucharza odpowiedzialnego za desery i jego monolog o swoim marzeniu oraz Lee Sellars jako niemal ciągle wkurzony szef kuchni.

Początkowo „La cocina” może wydawać się dezorientujący i podążać w różnych kierunkach, jednak Ruizpalacios przede wszystkim pokazuje jak łatwo marzenia zostają zderzone z rzeczywistością. O straconych złudzeniach, mogących rozerwać człowieka na strzępy. O wiele mocniejsze dzieło niż może się wydawać.

7,5/10

Radosław Ostrowski

Komora

Chyba żaden inny pisarz nie był tak popularny w latach 90. jak John Grisham. Pisarz specjalizujący się w thrillerach prawniczych stanowił źródło dla takich filmowców w rodzaju Alana J. Pakuli („Raport Pelikana”), Sydneya Pollacka („Firma”), Joela Schumachera („Czas zabijania”) czy Francisa Forda Coppoli („Zaklinacz deszczu”). Nie oznacza to jednak, że każda jego filmowa adaptacja jest udana. Właśnie taki jest przykład filmu „Komora” z 1996 roku.

Bohaterem filmu jest Adam Hill (Chris O’Donnell) – młody adwokat, działający w sporej kancelarii. W zasadzie nie prowadził jeszcze poważnej sprawy, aż do teraz. Bardzo naciska na swojego szefa, by poprowadzić sprawę Sama Cayhilla (Gene Hackman) – skazanego na karę śmierci za zamach bombowy w 1967 roku na kancelarię prawniczą. Zginęło wtedy dwoje dzieci, zaś ich ojciec został sparaliżowany. Wyrok (komora gazowa) ma zostać wykonany za 28 dni, ale Hill ma jeszcze osobisty motyw. Oskarżony jest jego… dziadkiem, o którego istnieniu nie miał pojęcia przez dłuższy czas. Młodzik ma w zasadzie wszystkich przeciwko sobie, wyrok niejako zapadł, a wina wydaje się oczywista. Do tego sam oskarżony nie pomaga i jest bardzo oporny we współpracy.

„Komora” teoretycznie powinna zadziałać. Za kamerą stanął James Foley, który parę lat wcześniej stworzył znakomite „Glengarry Glen Ross” według sztuki Davida Mameta, przy scenariuszu maczał palce legendarny William Goldman („Butch Cassidy i Sundance Kid”, „Wszyscy ludzie prezydenta”, „Misery”), zaś w obsadzie mamy m.in. Gene’a Hackmana oraz Faye Dunaway. Jednak efekt końcowy jest mocno rozczarowujący. Z jednej strony mamy kolejne spojrzenie na Południe USA, gdzie rasizm i nienawiść są na porządku dziennym. Z drugiej jest tutaj masa pogrzebanych tajemnic oraz zagadek, rzutujących na przyszłość. W zasadzie poza naszym protagonistą w zasadzie nikomu nie zależy na wyjaśnieniu tej tajemnicy: od polityków przez mieszkańców aż po samego oskarżonego.

Problem jednak mam jeden, ale bardzo konkretny: KOMPLETNY BRAK NAPIĘCIA, jakiegokolwiek. Rozwiązywanie zagadki kompletnie nie angażuje, pewne sceny w zasadzie nic nie wnoszą (Adam w siedzibie Klanu), pojawiają się sceny z przeszłości rodziny Cayhill. Niby ma to wzbudzić poczucie w sprawie antypatycznego oskarżonego i podjąć kwestię kary śmierci, tylko brakuje tu świeższego spojrzenia. Że nawet największy złoczyńca może być człowiekiem, pokazał wcześniej film „Przed egzekucją”. Że kara śmierci może być odbierana jako zbrodnia w majestacie prawa, to też nic nowego.

W zasadzie z całej obsady najbardziej wybija się świetny Gene Hackman w roli Cayhilla. Rasista, członek Klanu, facet absolutnie szorstki, cyniczny i nie mizdrzący się do widza. A jednocześnie widać coś więcej w tej postaci, co aktor pokazuje drobnymi spojrzeniami i elektryzuje do samego końca. Przy nim cała reszta wypada bardziej blado niż świeżo malowana deska. Zwłaszcza Chris O’Donnell w roli protagonisty prezentuje wyższy poziom drewna niż Keanu Reeves w tym czasie. Mówi strasznie płasko i bez emocji, że Adam Jensen z serii „Deus Ex” przy nim to choleryk. O reszcie mi się nawet nie chce mówić, bo nie ma specjalnie o czym.

Chciałbym coś dobrego powiedzieć o „Komorze”, ale nie jestem w stanie znaleźć zbyt wiele pozytywów. Te dwie godziny może i mijają bezboleśnie, jednak nie angażuje emocjonalnie, udaje głębię, zaś scenariusz oraz aktorstwo woła o pomstę do nieba. Absolutna strata czasu oraz esencja przeciętności, lepiej zobaczyć „Czas zabijania” z tego samego roku.

5/10

Radosław Ostrowski

Operacja Maldoror

Ta sprawa wstrząsnęła Belgią w latach 90., pokazując niekompetencje podzielonej na trzy służby policji – policją lokalną, sądową i żandarmerię. W trakcie reformy wymiaru sprawiedliwości, gdzie wszystkie te jednostki nie komunikowały się ze sobą, co jeszcze bardziej pokazywało paraliż biurokratyczny. O tym mrocznym okresie opowiada „Operacja Maldoror”.

Akcja zaczyna się w roku 1995 i skupia się wokół Paula Chartiera (Anthony Bajon) – młodego żandarma, planującego ślub z Giną (Alba Gaia Belluci). W tym czasie zaginęły dwie dziewczynki, zaś służby mundurowe dopiero po paru dniach zaczęły poszukiwania. Jego przełożony, brygadier Hickel (Laurent Lucas), decyduje się stworzyć małą grupkę operacją do operacji Maldoror. Grupa ma obserwować podejrzanego Marcel Dedieu (Sergi Lopez) i złapać go na gorącym uczynku. Co brzmi jak coś łatwego, jednak tropy i poszlaki, a także chaos służb nie powaga wyjaśnić sprawy. Zaś Chartier coraz bardziej staje się sfrustrowany, co prowadzi do jednego finału.

Belgijski reżyser Fabrice du Welz tworzy bardzo złożony thriller, który równie dobrze mógłby być mini-serialem. Filmowiec bardziej skupia się na naszym bohaterze (świetny Anthony Bajon) – gliniarzu z kryminalną przeszłością (ojciec należał do mafii), troszkę pulchnym, z drobnym wąsem. Choć zdarza mu się kierować bardziej intuicją niż literą prawa, przez co bywa w konflikcie ze swoimi współpracownikami. Musi grać w grę, gdzie niekompetencja służb, brak komunikacji między jednostkami oraz korupcja są na porządku dziennym. Dość szybko poznajemy i odkrywamy kto jest zamieszany, a także siatkę handlarzy dziećmi/pedofilami, zaś samych scen brutalnych, krwawych oraz szokujących jest tu jak na lekarstwo (na szczęście).

Co jeszcze bardziej zaskakujące, większość scen dzieje się za dnia. Reżyser bardzo rzadko korzysta z nocnych ujęć, stanowiąc odświeżające doświadczenie. Nie oznacza to jednak, że nie ma tu napięcia czy budowania niepokojącej atmosfery. Tylko Du Welz sięga po inne środki wyrazu: od sporej ilości momentów wyciszenia przez elektroniczno-westernową muzykę po wręcz szorstkie zdjęcia. Bliżej temu dziełu do „Zodiaka” Davida Finchera, pokazującego destrukcyjny wymiar obsesji. Jak łatwo można przejść na ciemną stronę. Wielu może znużyć tempo oraz większe skupienie na policjanta niż na śledztwie. Niemniej jest to o wiele bardziej interesujące kino gatunkowe, bardzo odległe od hollywoodzkich schematów i szablonów.

7,5/10

Radosław Ostrowski