Historia stworzona przez Carlo Collodiego opowieść o Pinokiu jest dość znana. Przenoszona na ekran też była wielokrotnie, więc co można jeszcze pokazać w tej kwestii? Był Disney, były wersje aktorskie, a nawet aktorsko-animowany remake Disneya. Aż tu cały na biało wjechał Guillermo del Toro do spółki z Markiem Gustafsonem, wsparci przez The Jim Henson Company. Po co? By stworzyć „Pinokia” w formie animacji poklatkowej.
Na pierwszy rzut oka opowieść jest znajoma, opowiedziana przez narrację Sebastiana J. Świerszcza (Ewan McGregor). Akcja dzieje się w małym miasteczku we Włoszech w okresie międzywojennym. Geppetto (David Bradley) – tak jak pamiętamy – jest stolarzem, potrafiącym z drewna zrobić wszystko. Ciągle rozpacza po śmierci syna, zabitego przez spadającą bombę. Coraz bardziej marnieje i pod wpływem pijackiego amoku decyduje się stworzyć drewnianego chłopca. Ten zostaje ożywiony przez Strażniczkę Lasu (Tilda Swinton), która prosi Świerszcza o bycie moralnym przewodnikiem. Tylko jest jedno ALE – jesteśmy w czasach Benito Mussoliniego, gdzie obowiązuje posłuszeństwo władzy, ideologii i Partii.
I ta drobna zmiana historyczna zmienia wszystko w kontekście tej opowieści. Del Toro z Gustafsonem inaczej akcentują opowieść o drewnianym chłopcu, który – jak na dziecko – odkrywa świat. Wszystko jest dla niego nowe, ciekawe i fantastyczne. Tylko czasy faszyzmu, gdzie obowiązuje dyscyplina, posłuszeństwo (wobec władzy) oraz służba dla kraju są najważniejsze. A każde odchylenie od tej normy jest traktowane z dużą nieufnością. Tutaj niejako każdy ma swój pomysł na Pinokia: dla Gepetta ma być kopią zmarłego syna, dla burmistrza (Ron Perlman) superżołnierzem, dla prowadzącego festyn hrabiego Volpi (Christoph Waltz) szansą na duży zarobek. A nasz bohater chłonie wszystko, co widzi jak gąbka. Nawet jak wszystko podąża w znajomym kierunku, twórcy cały czas inaczej kładą akcenty, czyniąc nawet znajome momenty bardzo świeżym.
„Pinokio” bardzo mi się podobał także stylistycznie, bo animacja poklatkowa jest tutaj świetna. Zarówno wygląd Pinokia wypada naprawdę dobrze (choć sam proces tworzenia go ma w sobie coś z horroru), jak i lekko przerysowane postacie antagonistów. Na mnie jednak największe wrażenie robiły dwie postacie fantastyczne: Strażniczka Lasu oraz Śmierć (w kształcie lwa z masą oczu na skrzydłach). Obie też – tak jak Świerszcz – nie ruszają ustami, co tylko podkreśla ich magiczność. Ale najlepsze wizualnie były momenty, gdy Pinokio występował na scenie lub rozmawiał z innymi marionetkami, co wymagało sporego wysiłku. Tak samo imponująca jest (pozornie prosta) scenografia i delikatna przygrywająca muzyka w tle.
Więc czy warto zobaczyć „Pinokio” od Guillermo del Toro? To zdecydowanie najkreatywniejsza inkarnacja klasycznej opowieści Coldoniego, imponujący technicznie i świetnie zagrany. Z chwytliwymi piosenkami, prostym przesłaniem i wieloma niezapomnianymi ujęciami.
Wiele jest gatunków, które lata świetności mają dawno za sobą. Jednym z nich jest kino noir (albo jak kto woli czarny kryminał) – mroczne opowieści pełne tajemnic, morderstw, zdrad i oszustw. Wszystko przyprawione fatalistyczną atmosferą, cynicznymi twardzielami, pięknymi femme fatale oraz osadzone w męskiej dżungli, gdzie wygrywa ten, co ma więcej siły i/lub sprytu. Szczyt popularności przypadł na lata 40. i 50., by przypomnieć o sobie na przełomie lat 60. i 70. (z pewnymi modyfikacjami).
Nie oznacza jednak, że nie próbowano wrócić z tą konwencją. Czasami udanie („Tajemnice Los Angeles” czy niedawny „Osierocony Brooklyn”), a czasem nie („Czarna Dalia”). Jak do sprawy postanowił podejść Guillermo del Toro? Postanowił zmierzyć się z napisaną w 1946 roku powieścią Williama Lindsaya Greshama (oczywiście, nie czytałem jej), która skupia się na ambitnym człowieku, Stantonie Carlisle’u (Bradley Cooper). Jednak po kolei.
Kiedy poznajemy naszego bohatera, wrzuca zawiązane zwłoki do zakopanego dołu w domu, a następnie podpala to miejsce. Cel: ruszyć przed siebie, zacząć nowe życie i zarobić kupę szmalu. Tylko gdzie? Jako kto? Czy posiada on jakieś umiejętności? Przypadkiem trafia do wędrownej trupy cyrkowej. Zaczyna jako fizyczny pracownik, ale szybko się uczy i obserwuje, w końcu trafia pod skrzydła małżeństwa, które opanowało czytanie w myślach. Po opanowaniu techniki decyduje się zadziałać na własną rękę i podbić świat, w czym pomaga zakochana w nim Molly – dziewczyna przewodząca prąd. W końcu trafiają do miasta i stają się sensacją śmietanki towarzyskiej, gdzie Wielki Stanton wpada w oko pani psycholog, z którą wchodzi w pewien intratny układ.
Więcej wam nie zdradzę, ale nie wszystko pójdzie zgodnie z planem. Historia w zasadzie dzieli się na dwie części, których granicą jest odejście Stantona z cyrku. Pierwsza część, ta jarmarczno-cyrkowa wygląda niesamowicie, w czym pomagają zarówno stylizowane zdjęcia, jak i szczegółowe odtworzenie epoki. Wesołe miasteczko nie jest wcale wesołe, gdzie jej mieszkańcy – o aparycjach charakterystycznych aktorów – to grupa outsiderów, żyjących w brudzie, smrodzie oraz scenografii przypominającej koszmar. Poznajemy ich umiejętności, troszkę przeszłości, ale też pewien rodzaj silnej więzi. Ten świat wciąga, choć nie pozbawiony jest mrocznych zdarzeń (ucieczka „świra” czy tragiczna historia telepaty Pete’a). Gdzieś w powietrzu czuć tą fatalistyczną atmosferę, a jednocześnie trudno oderwać od tego wszystkiego oczu.
Druga – miejska część – jest pełnym wejściem w świat noir, gdzie coraz bardziej napędzana ambicja, żądza pieniądza oraz niebezpieczna kobieta doprowadzają naszego bohatera prosto w przepaść. Wizualnie też jest to zaznaczone: przestrzeń wydaje się coraz większa, tempo pozornie wolne i wszystko wydaje się przytłaczające. Jakby świat zamierzał go przetrawić, przełknąć oraz wypluć. Szansa na zarobek za pomocą żerowania na naiwności bogatych, złamanych przez życie ludzi przez kontakt z duchami. Ale czy taki kant jest możliwy do zrobienia? Uda się dokonać przekrętu doskonałego? Coraz bardziej zacząłem odczuwać napięcie, mimo iż wyczuwałem jaki finał przewidział dla niego los/tarot/diabeł/jego akcje (chociaż zakończenie potrafiło uderzyć).
I jak to jest cudownie zagrane. Pierwsza część to dominacja znajomych twarzy na drugim planie – Ron Perlman, Willem Dafoe, Toni Collette i, najlepszy z tego grona, David Strathairn. Cała ta ferajna tworzy bardzo zgrany kolektyw, gdzie każdy ma szansę zawłaszczyć samą obecnością ekran. Jest jeszcze Rooney Mara, czyli bardzo delikatna oraz naiwna Molly. W drugiej połowie przebija się mroczny duet, czyli Cate Blanchett (dr Lilith Ritter) i Richard Jenkins (biznesmen Ezra Grindle). Oboje z niepokojącą przeszłością, gdzie jego dręczy śmierć żony i desperacko chce ją znowu zobaczyć (fizycznie!!!), z kolei ona chce wykorzystać wiedzę o pacjentach dla własnych celów.
No i jeszcze jest on, czyli Bradley Cooper jako Stanton. Aktor tutaj pokazuje kilka twarzy swojej postaci: z jednej strony uroczego czarusia, z drugiej przebiegłego manipulatora. I to wszystko jest wygrywane za pomocą drobnych gestów, niewypowiedzianych słów oraz spojrzeń. Jednocześnie znakomicie pokazana jest jego determinacja, a także coraz brutalniejszy upadek, łamanie kolejnych granic w jednym celu: kasa, władza, prestiż.
Wielu mówi, że „Zaułek koszmarów” to nowe rozdanie w karierze meksykańskiego reżysera, bo nie pojawiają się potwory i elementy nadnaturalne. Niby trudno się z tym nie zgodzić, ale prawda jest taka, iż monstra mają (dosłownie) ludzką twarz. Bardzo stylowe kino, mimo pewnych chwil przestoju oraz przewidywalności.
Wszyscy pamiętamy Hellboya vel Czerwonego? Kiedy w 2004 roku pojawił się po raz pierwszy na ekranie nie zgarnął zbyt wiele pieniędzy, choć opinie miał bardzo pozytywne. I kiedy wydawało się, że nie zobaczymy naszego demonicznego (anty)herosa – wytwórnia Columbia wycofała się – znaleziono nową wytwórnię, a Guillermo del Toro mógł spokojnie pracować nad kontynuacją.
I jeśli myśleliście, że syn Szatana będzie miał wolne oraz święty spokój, zapomnijcie. Ale tym razem przeciwnik będzie o wiele trudniejszy, bo to książę elfów, pragnący zniszczyć coraz bardziej chciwą oraz niszczącą świat ludzkość. By tego dokonać potrzebuje stworzonej przez swoich pobratymców Złotej Armii, która jest niezniszczalna, a do sterowania nią potrzebna jest specjalnie wykuta korona. Problem w tym, że między elfami a ludźmi jest zawarte przymierze, a korona została podzielona na trzy części. Jakby nasz heros miał mało problemów, dochodzi do coraz większych spięć między nim a Liz, zaś do komórki zostaje przydzielony nowy agent, który ma kontrolować Hellboya.
Z sequelami do filmów bohaterskich jest zazwyczaj tak, że nie mając już problemu w postaci bliższego pokazania korzeni protagonisty, można bliżej skupić się na relacjach czy bliższemu pokazaniu świata. Del Toro tym razem wyrusza ku bardziej baśniowym klimatom, znanym już choćby z „Labiryntu Fauna”. Ale jednocześnie bardziej jest tutaj zarysowany pewien dylemat wobec Hellboya – jest „innym”, wręcz nazywany potworem, a staje w obronie ludzi, którzy go nie znoszą, wręcz gardzą nim. Czy niejako zabijając istoty swojego rodzaju nie czyni tego świata uboższym? A może należało doprowadzić do zagłady ludzkości? To czyni naszego bohatera bardziej ludzkim, ale nie czyni z całości poważnego, napuszonego dramatu egzystencjalnego.
Bo drugi „Hellboy” to akcja oraz humor rozładowujący napięcie, przez co nie jest strasznie patetycznie oraz sztywno jak na pogrzebie (lub filmie Zacka Snydera 😉).Reżyser pomysłowo inscenizuje rozróbę (jak choćby walka z Drzewcem, książę zarzynający strażników ojca czy finałowa konfrontacja ze Złotą Armią w tle), zaś montaż nie wywołuje chaosu czy dezorientacji jak w przypadku drugiego „Blade’a”. Wykonane to jest lepiej, efekty specjalne i charakteryzacja jeszcze bardziej podnoszą poprzeczkę, tak jak design nowych postaci (Krauss z tym hełmem pełnym pary). Nadal położony jest nacisk na relację między bohaterami (Czerwony z Abem – kapitalna scena picia z Barrym Manilowem w tle!!! czy interakcje z Kraussem), przez co zwyczajnie na nich nam zależy, a stawka jest odczuwalna.
Aktorsko nadal starzy znajomi zachowują poziom, dostarczając masy frajdy. Ron Perlman, Doug Jones, Selma Blair po prostu pasują do swoich postaci znakomicie, a ten drugi w roli Abe’a pokazuje troszkę inne oblicze tej postaci. Z nowych osób, najbardziej wybija się Krauss obdarzony głosem Setha MacFarlaine’a. Pozornie wydaje się sztywnym służbistą, bardzo twardo trzymającym się przepisów i regulaminu, przez co może budzić antypatię. Niemniej trudno nie szanować go za profesjonalizm oraz finał, gdzie decyduje się postąpić niejako wbrew sobie. Intrygujący jest Luke Goss w roli księcia Nuali, któremu ciężko nie przyznać racji w kwestii oceny naszej rasy. Żądny zemsty wojownik, pragnący przywrócenia dawnej chwały elfom i niejednoznaczna w ocenie postać. Plus bardzo delikatna siostra, czyli Anna Walton.
Mało kto się spodziewał, ale drugi „Hellboy” przebiła poprzednika już na samym starcie. Wszystko jest lepsze, ciekawsze oraz bardziej intrygujące. Zakończenie raczej sugeruje zamknięcie historii i jakiekolwiek szanse na sequel są niewielkie. Bardzo dobre kino rozrywkowe.
Był rok 1944, czyli czas wojny powoli dobiega końca. Naziści desperacko szukają rozwiązania, więc decydują się skorzystać z usług okultyzmu i magii. W Szkocji grupa pod wodzą Grigorija Rasputina próbuje otworzyć portal do drugiego świata, by wezwać istotę zdolną pokonać aliantów. Cała jednak operacja zostaje przerwana przez mały oddział żołnierzy amerykańskich oraz profesora Brooma. Po przebadaniu terenu okazuje się, że przez portal przeszła istota o wyglądzie diabła, z dużą niczym cegła ręką. Nazwany Hellboyem i wychowywany przez Blooma zostaje członkiem specjalnej komórki FBI zajmującej się zjawiskami paranormalnymi. 60 lat później ci, co przywołali bestię, będą chcieli dokończyć robotę i sprowadzić zagładę na ten świat.
Postać Hellboya na kartach komiksu stworzył Mike Mignola w 1994 roku dla firmy Dark Horse. Seria zdobyła sporą popularność, więc przeniesienie losów Czerwonego na duży ekran było tylko formalnością. Ta powstała dziesięć lat po debiucie komiksowym, a za kamerą stanął Guillermo del Toro. Powiedzmy to sobie wprost: „Hellboy” to origin story, gdzie poznajemy narodziny bohatera oraz jego otoczenie z perspektywy nowej postaci. Jest nią niejaki John Myers – świeżo upieczony agent FBI, który zostaje przydzielony Czerwonemu. Razem z nim poznajemy resztę członków Biura, ich relację oraz powoli odkrywamy plan głównych antagonistów. I trzeba przyznać, że ta historia potrafi zaciekawić, a wizualny styl reżysera pomaga w kreowaniu tej wizji.
Nadal wrażenie robi scenografia (siedziba Biura, sanktuarium Rasputina), a także odpowiednio wykorzystana kolorystyka. Mimo, że film ma kategorię wiekową PG-13, jest to kino mroczne i niepokojące. Każde wejście zabójczego Kroenera potrafi podnieść adrenalinę, zaś potyczki Hellboya z kolejnymi wcieleniami Sammaela (wyglądającego jak jedna z bestii Lovecrafta) są bardzo sprawnie zrealizowane i nie wywołują nudy. Ale największą zaletą jest fakt, że całość nie traktuje siebie zbyt poważnie, pozwalając sobie na sporo humoru i luzu. Troszkę złośliwego, cynicznego i pełnego dystansu, kłując balonik pełen patosu.
By jednak nie było słodko, jest parę problemów. Po pierwsze, historia jest bardzo przewidywalna. Po drugie, tworzony jest tutaj (troszkę na siłę) miłosny trójkąt między Czerwonym, jego dziewuchą Liz – podpalaczką – a Myersem, co z jednej strony wnosi troszkę humoru (Hellboy obserwujący parkę z ukrycia), ale samo w sobie wydaje się zbędnym wątkiem. No i po trzecie, sam Myers wydaje się niezbyt interesującą postacią. Wiem, że ma być niedoświadczonym, troszkę nieporadnym facetem, ale brakuje mu charyzmy i własnego charakteru.
Na szczęście reżyserowi udało się dobrać świetnych aktorów do tego przedsięwzięcia. Absolutnym strzałem w dziesiątkę jest Ron Perlman w roli tytułowej. Świetnie scharakteryzowany, bardziej przypomina cynicznych detektywów z czarnych kryminałów (chodzi w płaszczu, a jego spluwa to powiększony rewolwer), który robi to, co umie, bo nic lepszego nie potrafi. Największe wrażenie robi, gdy puszczają mu nerwy albo rzuca jakimś ciętym tekstem. Taki bardziej przyziemny heros. Wspiera go absolutnie wyborny Doug Jones w roli rybokształtnego Abe’a. Jest on bardziej opanowany i czerpiący wiedzę z książek oraz nadprzyrodzonych mocy (za pomocą dotyku odczytuje przeszłość), tworząc bardzo fajny duet z Czerwonym. Oprócz tego duetu jest demoniczny Karel Roden (Rasputin), bardzo delikatna Selma Blair (Liz Sherman) oraz będący figurą ojca John Hurt (profesor Broom).
Pierwszy „Hellboy” jest solidną adaptacją kina superbohaterskiego z elementami akcji i horroru. Odpowiednio mroczny, ze świetnie dobranymi aktorami oraz bardzo charakterystycznym stylem del Toro. Jednak to druga część okazuje się dziełem lepszym i bardziej wciągającym.
Od wydarzeń z pierwszej części minęły dwa lata, a Blade dalej przerabia wampirów na galaretę. Jego mentor Whstler popełnił samobójstwo w poprzedniej części, ale tutaj jego zwłoki zostają zabrane przez wampirów, którzy go gdzieś trzymają. Po wielu poszukiwaniach, udaje mu się go znaleźć i wykurować. Jednak pojawia się bardziej kłopotliwa sytuacja – pełniący rolę szefa Rady Wampirów, Damaskinos chce zawiązać z nim sojusz. Przyczyną tej zmiany nastawienia jest pojawienie się nowego rodzaju wampirów, Żniwiarzy. Ci goście żywią się innymi wampirami, zarażając ich swoim ugryzieniem, przez co pojawiają się kolejni i kolejni, coraz trudniejsi do pokonania. Blade ma zaś dorwać i zabić szefa grupy Nomacka, w czym ma pomóc specjalnie wyszkolona grupa wampirów zwana Chartami.
Pierwszy „Blade” zaskoczył wszystkich i okazał się kasowym przebojem, więc kontynuacja musiała powstać. Propozycję dostał Stephen Norrington, czyli reżyser poprzednika, ale ją odrzucił. Jego miejsce zajął Guillermo del Toro, drugi raz próbując wejść na rynek amerykański. Poszło mu o wiele lepiej, choć „dwójka” ma swoje problemy.
Sama historia, gdzie mamy sojusz dwóch nieufnych stron oraz nowe zagrożenie, jest w stanie zaintrygować, choć toczy się przewidywalnym torem. Musi dojść do zdrady, zaś Damaskinos skrywa tajemnicę istotną dla całości. Zaś nowy przeciwnik jest o wiele trudniejszy do pokonania, bo odporny jest tylko na światło. Całość jest o wiele mroczniejsza i brutalniejsza niż pierwsza część. I nie chodzi tylko o paletę kolorów (dominuje czerń, niebieski oraz żółty), ale większość ilość krwi, rozrywanych zwłok czy scenę sekcji zwłok jednego z nowych wampirów. Czuć większy rozmach i jest parę imponujących scen jak ukryta dyskoteka z muzyką techno w tle czy walka w kanałach. Same efekty specjalne też prezentują się lepiej, zwłaszcza zgony wampirów.
Żeby jednak nie było tak słodko, „dwójka” dorzuca kilka poważnych błędów. Po pierwszy, sceny walki. Nie chodzi nawet o to, ze są zbyt efekciarskie oraz szalone, tylko bardzo słabo zmontowane. Za dużo jest tutaj zbliżeń na szczegóły i zbyt wiele cięć, przez co potyczki są nieczytelne niczym w następnych częściach trylogii Bourne’a. Przez co praca choreografów poszła w gwizdek. Po drugie, intryga od ostatnich 30 minut staje się bardzo przewidywalna, zaś miejscami zachowanie postaci jest dość dziwne (po co Blade macha mieczem, skoro ten nie jest w stanie zabić?). No i po trzecie, podczas walk są wykorzystane efekty komputerowe (walka Blade’a z Nyssą czy finałowa konfrontacja) wręcz nachalnie i kłują mocno w oczy. Najlepiej broni się w tej materii charakteryzacja oraz sceny zgonów wampirów. Po czwarte, ignorowanie paru aspektów z poprzednika (zmartwychwstanie Whistlera, nieobecność Karen) oraz dodany na siłę wątek romansowy, który zwyczajnie nie działa.
Aktorsko udaje się zachować poziom poprzednika, a Wesley Snipes nadal sprawia masę frajdy w roli Chodzącego za Dnia. Znacznie lepszy od pierwszej części jest Luke Goss w roli czarnego charakteru, którego motywacja jest bardziej osobista niż dla Frosta oraz Thomas Kretschmann jako tajemniczy Damaskinos. Z drugiego planu najbardziej wybija się cięty Ron Perlman (Reinhardt) oraz śliczna Leonor Valera (Nyssa), ubarwiając całość.
Druga część naszego wampirzego herosa utrzymuje poziom poprzednika, choć nieczytelność scen akcji jest bardzo dużym minusem. Niemniej udanie rozwija uniwersum wampirów i pozwala się przebić reżyserowi na amerykańskiej ziemi.
Wszystko zaczęło się w roku 1536, kiedy to pewien alchemik wyruszył do Meksyku. Zrobił to uciekając przed Świętą Inkwizycją, a w nowym kraju zaczął pracować nad urządzeniem mającym zapewnić życie wieczne. Mechanizm nazwany był Cronos i miał kształt ozłoconego skarabeusza. Sam alchemik zginął podczas zawalenia budynku w 1937 roku z wbitymi w serce elementami budynku, zaś cały jego majątek sprzedano na aukcji. Sześćdziesiąt lat później urządzenie znajduje w jednej z figurek antykwariusz Jesus Gris. Mężczyzna przypadkiem uruchamia mechanizm i zostaje mocno poraniony w rękę, ale odkrywa, iż czuje się znacznie młodszy (także fizycznie). Jednak nie tylko on szuka Cronosa, bo konkurentem umierający biznesmen Dieter de la Guardia ze swoim synem Angelem.
Każdy reżyser od czegoś musiał zacząć swoją karierę, choć nie każdy zaczyna z wielkim hukiem. Jak jest z nakręconym w 1993 roku debiutem Guillermo del Toro? Niby próbuje być horrorem, ale idzie w zupełnie innym kierunku niż to, z czym ten gatunek się kojarzy. „Cronos” bardziej skupia się na relacji dwóch par bohaterów niż poczucia przerażenia, hektolitrów krwi czy makabrycznych scen gore. Bo mamy tutaj pana Gris oraz jego wnuczkę, którą się zajmuje, ale też żądnego wiecznego życia Dietera. Staruch porusza się na dwóch laskach, przypominając coraz bardziej żywego trupa, a swojego syna traktuje jak sługusa, który ma wykonać zadanie. Co ciekawe, stosunek między postaciami jest pokazany za pomocą afery wizualnej: pierwsza para jest pokazana za pomocą ciepłych kolorów, zaś druga w bardzo chłodnych. Intryga jest tutaj bardzo prosta i prowadzona jest bardzo powoli, wręcz niespiesznie, co pomaga w budowaniu nastroju. Jeszcze bardziej zaskakujący jest fakt, że całość dotyczy wampiryzmu, choć ani razu nie pada to słowo.
Reżyser do tego pomysłu podchodzi w bardzo zaskakujący sposób. Wszystko z powodu tytułowego Cronosa, będącego pomysłowym wynalazkiem. Urządzenie „przykleja się” do ciała za pomocą nitek, a wtedy jesteśmy wrzuceni w sam środek tego cacka. Poza wszelkimi zębatkami widzimy owada wsysającego krew w zamian za nieśmiertelność. Drugim zaskoczeniem jest fakt, że cały proces odmłodzenia doprowadza do oderwania się skóry na rzecz nowego ciała. I to jest coś, co może sensownie wyjaśniać cały ten proces. Niemniej film ma jeden poważny problem: zwyczajnie nie straszy. Bardziej wydaje się dramatem z elementami nadprzyrodzonymi, dotykającym kwestii życia wiecznego.
Już tutaj widać wizualny zmysł wizualny, choć nie jest to kino wystawne, z wysokim budżetem czy znanymi aktorami. Wyjątkiem od tej reguły jest Ron Perlman w roli bardzo brutalnego Angela, który czasami zachowuje się jak rozkapryszone dziecko, zmuszone do działania wbrew sobie. Sceny jego wybuchów dodają odrobinkę humoru do całości (tak samo jak postać pracownika kostnicy, który dba o wygląd zmarłych). Wrażenie robi też bardzo niejednoznaczny finał oraz bardzo nastrojowa muzyka.
„Cronos” nieźle wytrzymuje próbę czasu, choć czuć tutaj powoli rodzący się styl reżysera oraz fascynacja kinem grozy. Świeże spojrzenie na kwestie wampiryzmu oraz sam wygląd wynalazku mogą być pewną zachętą do zmierzenia się z tym debiutem. Chociaż najlepsze miało dopiero nadejść.
Poznajcie Elizę – to niezbyt młoda, w dodatku pozbawiona głosu kobieta, pracująca jako sprzątaczka. Ale nie w byle jakim miejscu, tylko w tajnej bazie, gdzie pracują naukowcy, wojskowi oraz tajny agenci. Pewnego wieczora (bo to nocna praca jest) do placówki trafia tajemnicze coś – istota będąca taka humanoidalną dużą rybą. Ma być zbadana lub (w razie braku powodzenia) zlikwidowana. Kobieta zaczyna potajemnie „spotykać się” (o ile można to tak nazwać) z tym stworem.
„Kształt wody” to najnowsze dziecko Guillermo del Toro – jeden z najbardziej wyrafinowanych plastycznie twórców kina. Sam film to bardzo dziwna mieszanka baśni, horroru, kina szpiegowskiego oraz melodramatu, bardzo niekonwencjonalnego. Jakimś dziwnym cudem to wszystko nie rozłazi się i nie wywołuje zgrzytów. Realizm splata się z fantastyką, miłość z przemocą i krwią, a wszystko to reżyser prowadzi bardzo zgrabnie, tworząc bardzo unikającą opowieść o inności, bliskości oraz przyjaźni. Ale i realia nie są wybrane przypadkowo – lata 60. to czas, gdy nieliczni mogli być traktowani jak ludzi (czarnoskórzy, homoseksualiści), przez co traktowano ich z uprzedzeniami oraz lękiem. Tak jak naszego stwora, mającego stanowić nową broń w walce z Sowietami.
Wszystko się zaczyna gmatwać, ale reżyser bez cienia fałszu, za to z ogromnym ładunkiem subtelności oraz empatii. Te jajka, troszkę nieśmiałe gesty, grana muzyka czy wreszcie fizyczny kontakt (spokojnie, bez obrzydliwości). Nie brakuje lekkości w kilku scenach („taniec” przed telewizorem), ale jednocześnie jest konsekwentnie budowane napięcie jak w wątku szpiegowskim czy podczas próby porwania istoty. Wszystko to wygląda nieprawdopodobnie pięknie, a kilka kadrów (finał, krople deszczu podczas jazdy autobusem czy czarno-biała partia musicalowa) zostanie w pamięci na długo. Ale najbardziej zaskakuje tu fakt, że to bohaterowie uznawani za wykluczonych (niemowa, gej, czarnoskóra) okazują się być najbardziej szlachetnymi oraz normalnymi ludźmi w tym szalonym świecie pełnym wrogości, uprzedzeń, nienawiści. Del Toro, mimo wszystko wierzy w człowieka, że potrafi wznieść się ponad zabijanie czegoś, co jest nieprzydatne lub niezrozumiałe.
A w tym wszystkim znakomicie sekundują aktorzy. Największe wrażenie robi Doug Jones, czyli nasz stwór, który się nie odzywa, ale ma w sobie coś tak poruszającego, że nie da się go traktować tylko jako zwierzątka. Poruszająca, znakomicie wyglądająca postać. Z ludzi zachwyca Sally Hawkins, która miała utrudnione zadanie – jak pokazać emocje bez mówienia? Robi to wybornie za pomocą gestów oraz mowy ciała, z każdą minutą coraz bardziej promieniejąc oraz nabierając kolejnych sił do konfrontacji. Jej przemiana z szarej myszki do silnej kobiety robi ogromne wrażenie. Partneruje jej znakomity Richard Jenkins (sąsiad-gej Giles), a także Octavia Spencer (koleżanka Zelda). Ale film kradnie absolutnie magnetyzujący Michael Shannon w roli pułkownika Stricklanda – pozornie opanowany i spokojny, lecz bezwzględnie dążący do realizacji celu.
Nie wiem jakim cudem sprawił to Del Toro, ale „Kształt wody” porusza, jest pełen wrażliwości oraz dopieszczony wizualnie. To wizja romantyka, który może i jest naiwny, ale szczery w swoim przekazie. Brzmi to bez sensu? Sprawdźcie to sami – ja to kupuję.
Dzisiejszy solenizant to jeden z najbardziej rozpoznawalnych twórców meksykańskich w historii kina. Urodził się w Guadalajara, wychowany przez babcię w rodzinie katolickiej. Już w wieku 2 lat obejrzał swój pierwszy film – był to odcinek amerykańskiego serialu grozy „Outer Limits” pt. „Mutant”. Ten seans wywołał zainteresowanie przyszłym reżyserem horrorami i potworami. Jako 8-latek zaczął realizować swoje pierwsze filmy na kamerze Super8, wykorzystując do grania plastikowe figurki.
Po ukończeniu studiów na uniwersytecie w Guadalajarze, del Toro zapisał się na kurs tworzenia efektów specjalnych i charakteryzacji prowadzone przez zdobywcę Oscara, Dicka Smitha. I tą profesją zajmował się przez 10 lat. Poza tym założył własną firmę producencką Necropia, która zaczęła współpracą z telewizją w latach 80. od serialu „La Hora Macrada” (1985), realizowanego m.in. przez Alfonso Cuarona i Emmanuela Lubekiego – najbliższymi przyjaciółmi del Toro. Pierwsze sukcesy, jeszcze jako producent osiągnął w wieku 21 lat, dzięki filmowi „Dona Herlinda and Her Son” w reżyserii Jaime Humberto Hermosillo (1985). W trakcie pracy nad fabułami, Meksykanin założył firmę Tequila Gang.
Od swojego debiutanckiej fabuły, czyli „Cronos” z 1993 roku, del Toro konsekwentnie realizuje filmy grozy, pełne baśniowych motywów, wysmakowane plastycznie i potrafiące trzymać w napięciu. Nie boi się czynić bohaterem dziecko, pokazując szaleństwo świata wewnętrznego. Meksykanin także flirtował z Hollywood, realizując blockbustery, naznaczone swoim autorskim piętnem. Reżyser pracował też jako współscenarzysta trylogii „Hobbit”, którego miał wyreżyserować, jednak wskutek wielu perturbacji zastąpił go Peter Jackson. Oprócz tego filmowiec zrealizował dla telewizji Fox serial grozy „Wirus” oparty na własnych powieściach.
Do tej pory del Toro zdobył nominację do Oscara (za scenariusz „Labiryntu fauna”), nagrodę BAFTA (i nominację), nominację do Złotej Palmy na MFF w Cannes oraz osiem nominacji do Saturna. Do grona jego najbliższych współpracowników należą: scenarzysta Matthew Robbins, producenci Bertha Navarro, Lawrence Gordon, Lloyd Levin i Mark Richardson, operatorzy Guillermo Navarro, Dan Laudsten, Gabriel Beristein, kompozytorzy Marco Beltrami, Javier Navarette, Fernando Velazquez, Ramin Djawadi, montażyści Bernat Vilaplana i Peter Amundsen oraz aktorzy – Doug Jones, Ron Perlman, Federico Luppi, Norman Reedus, John Hurt.
Pora na ranking wszystkich obejrzanych przeze mnie filmów Guillermo del Toro. 3, 2,1, odpalamy.
Miejsce 8. – Mutant (1997) – 5/10
Pierwszy projekt zrealizowany w USA i jak to w takim przypadku, podcięto skrzydła. Naukowcy, by pokonać epidemię karaluchów, tworzą genetycznie modyfikowane insekty. Jednak stwory te zaczynają nam zagrażać i trzeba je wykończyć. A że zagnieździły się pod linią metra, to sprawa nie będzie łatwa. Klasyczny, typowy slasher, gdzie grupka ludzi musi pokonać przeważające siły wroga, a osoba odłączająca się od grupy, automatycznie jest skazana na śmierć. Kompletnie nie straszy. Recenzja tutaj.
Miejsce 7. – Crimson Peak. Wzgórze krwi (2015) – 6/10
Ostatni (jak na razie) film meksykanina to klasyczny gotycki melodramat, gdzie swoją rolę odgrywają duchy. Młoda kobieta zakochuje się w romantycznym Angliku, skrywającym pewne tajemnice. Tajemnice związane ze swoim domostwem zwanym Szkarłatnym Wzgórzem. Jest mrok, tajemnica, morderstwo i krew. Do tego świetnie zagrane. Recenzja tutaj.
Miejsce 6. – Blade: Wieczny łowca II (2002) – 7/10
Drugie nasze spotkanie z Chodzącym za dnia, czyli czarnoskórym wampirem, broniacym ludzkości. Tym razem jego dawny wróg, wampir Damaskinos, prosi go o pomoc w pokonaniu wspólnego wroga – żniwiarzy, kierowanych przez Nomaka, odpornych na srebro i czosnek. Blade ma dowodzić specjalnych oddziałem wampirzych komandosów. Starcia są szybkie i dynamiczne (do dziś pamiętam jatkę w kanale), intryga zgrabnie poprowadzona, a Wesley Snipes w roli głównej jest zajebisty. Tu jeszcze błyszczy niezawodny Ron Perlman i Donnie Yen.
Miejsce 5. – Pacific Rim (2013) – 7/10
Historia jest prosta – Ziemię opanowały Kaiju, paskudne monstra z innego świata, które przypominają Godzillę i by je pokonać powstały równie wielkie roboty, sterowane przez dwójkę pilotów. Nikt tutaj nie udaje, że chodzi tutaj o zwykłą napierdalankę, zrobioną z epickim rozmachem, świetnym montażem, gdzie animatronika i CGI idą ręka w rękę, aktorsko jest poprawnie, a ogląda się świetnie. Recenzja tutaj.
Miejsce 4. – Hellboy (2004) – 7/10
Tytułowy bohater to wrodzony diabeł z ręką wielką jak młot Thora, dziecko nieudanego nazistowskiego eksperymentu podczas II wojny światowej. Jest członkiem Agencji d/s Zjawisk Paranormalnych i walczy ze złem. Tutaj mierzy się ze swoim ojcem, czyli Rasputinem. Sam film to mieszanka fantasy, akcji, horroru i… komedii, ze świetnymi efektami specjalnymi. Do tego wyrazisty drugi plan z Abem – inteligentnym rybopodobnym oraz posiadającą dar pirokinezy Liz. Oraz Ron Perlman, czyli jedyny słuszny odtwórca roli Czerwonego.
Miejsce 3. – Hellboy: Złota armia (2007) – 8/10
Drugie spotkanie z Czerwonym, zrobione według starej reguły: więcej, mocniej, bardziej. Tym razem Czerwony mierzy się z królem elfów Nualą, idącego na konfrontację z ludźmi oraz poszukującego Złotej Armii – niezniszczalnego wojska. Drugi raz reżyser wchodzi w świat baśni i miesza gatunki, tworząc jednego z fajniejszych (oraz bardziej wyluzowanych) bohaterów popkultury komiksowej. Sam Hellboy musi sobie poradzić między ratowaniem świata, nienawiścią obcych oraz swoim związkiem z Liz.
Miejsce 2. – Kształt wody (2017) – 8/10
Bohaterka filmu – niema sprzątaczka pracuje w tajemniczym rządowym laboratorium. Wtedy poznaje tajemniczego stwora, który ma zostać wykorzystany jako broń lub ewentualnie umrzeć. Kobieta decyduje się uwolnić istotę. Ta mieszanka baśni, filmu szpiegowskiego, thrillera i romansu powinna się rozsypać w drobny mak, ale reżyser trzyma rękę na pulsie. To poruszająca opowieść o inności i wykluczonych, podejmujących walkę. Wysmakowane plastycznie, angażujące kino ze świetną obsadą (Sally Hawkins, Doug Jones, Michael Shannon, Richard Jenkins). Niezwykłe doświadczenie. Recenzja tutaj.
Miejsce 1. – Labirynt fauna (2006) – 8,5/10
Niezwykła mieszanka dramatu wojennego, horroru i fantasy. Bohaterką jest mała Ofelia, wychowywana przez matkę oraz ojczyma – bezwzględnego kapitana armii faszystowskiej. Uciekając przed ponurym światem wojny, dziewczynka znajduje tajemniczy i poznaje fauna, który uważa ją za zaginioną księżniczkę baśniowego królestwa. By wrócić, musi wykonać trzy zadania. Film jest z jednej strony bardzo mroczny, przypominający pierwotne wersje baśni braci Grimm, ale jest to też bardzo wysmakowane plastycznie kino. Sam faun pozostaje niejednoznaczną postacią, historia trzyma za gardło aż do dramatycznego i krwawego finału, a scena z bladym człowiek z oczami w rękach zostaje w pamięci na długo.
XIX-wieczna Ameryka. Tam mieszka Edith Cushing – córka przemysłowca, marząca o karierze pisarki. Takiej kalibru Mary Shelley, czyli romantycznych horrorów. Być może wynika to z faktu, że jako dziecko widziała ducha swojej matki, ostrzegającej przed Szkarłatnym Wzgórzem. Pewnego dnia pojawił się on – tajemniczy brytyjski arystokrata, potrzebujący pieniędzy na budowę maszyny do kopalni. Mężczyzna jest przystojny, czarujący i przybył razem z siostrą. Kobieta zaczęła nagle ożywać, Az się zakochała. Po tragicznej śmierci ojca, Edith zostaje żona Thomasa i przenosi się do jego dworu w Anglii. Miejsca zwanego Szkarłatnym Wzgórzem, co nie wróży niczego dobrego.
Guillermo del Toro i horror to symbioza (prawie) idealna, która dawała znakomite efekty jak „Labirynt fauna”. Jego najnowszym film to bardziej gotycki romans z elementami grozy niemal wziętych z XIX-wiecznych powieści. Jest mroczne i stare domostwo, ukrywana tajemnica, odkrywana powoli oraz… duchy. Problem w tym, że te duchy wyglądają sztucznie, niemal komputerowo i nie pasują tutaj do całej tej stylistyk – eleganckiego, gotyckiego straszaka. Film, jak to w przypadku tego reżysera jest wysmakowany plastycznie, z silnie akcentowanymi kolorami (zwłaszcza czerwień, czerń i biel). Także samo domostwo jest takie, jakie być powinno – dziurawy dach, silny rozpad, nie wszystkie drzwi otwarte. A nawet jak coś jest dostępne, to było bardzo niejasne i zagadkowe. I jeszcze te kostiumy, po prostu przepiękne, bardzo bogate i idealnie pasujące kolorami do postaci.
Cały problem polega na tym, że jako horror się nie sprawdza. Reżyser sięga po sprawdzone sztuczki z pojawiającymi się i znikającymi duchami, czerwoną piłeczką. Jakby tego było mało, w połowie filmu można łatwo domyślić się o co toczyć się będzie gra, a dwutorowość (pobyt Edith w dworze i prywatne śledztwo jej przyjaciela-lekarza) tylko rozpraszała i nie czuć było napięcia. Tutaj intuicja reżysera mocno zawiodła, a sama historia nużyła.
Sytuacje próbują ratować aktorzy i ci nie zawodzą. Ekran kradnie dla siebie Tom Hiddleston, czyli romantyczny Anglik z mroczną tajemnicą i tak smutnym spojrzeniem, że każda kobieta zakochałaby się w nim. Jeszcze lepsza jest Jessica Chastain, czyli zaborcza, demoniczna i bezwzględna siostrzyczka. Pozornie tylko sprawia wrażenie miłej kobiety, ale sam sposób mówienia mrozi krew w żyłach. Zaś Mia Wasikowska w roli głównej jest po prostu dobra. Zauroczona, ładna kobieta, która potem musi zmienić w walczącą o przetrwanie. I jest to pokazane bardzo wiarygodnie. Nie sposób pominąć drobniejszych ról Charliego Hummana (dr McMichael – przyjaciel Edith i domorosły detektyw) oraz Burna Gormana (tropiący brudy pan Holly).
Innymi słowy, to miał być hołd dla klasycznych, romantycznych horrorów spod pióra Edgara Allana Poe czy Mary Shelley. Nie do końca straszy, ale ma bardzo interesujący klimat i wyraziste aktorstwo, które może się podobać. Szkoda, że grozy jak na lekarstwo, a intryga rozwiązuje się zbyt szybko. Jest nieźle, ale liczyłem na więcej.
Nowy Jork był atakowany przez tajemnicza epidemię, która doprowadzała do zarażenia oraz zgonów dzieci. O pomoc w rozwiązaniu problemu poproszono etymolog dr Susan Tyler oraz Petera Manna z Centrum Kontroli Epidemii. Wskutek eksperymentów genetycznych tworzą Judasza – zmutowanego owada, który ma wykończyć źródło epidemii, czyli karaluchy. Operacja kończy się sukcesem, ale trzy lata później zostają przypadkowo odkryte zmutowane wersje Judaszy w kanałach pod metrem.
Guillermo del Toro kojarzy się przede wszystkim z mrocznym kinem grozy, co widać choćby w największym jego dziele – „Labiryncie Fauna”. Jego pierwszy film nakręcony w USA idzie w stronę rasowego horroru, a pomysł wydaje się dość oczywisty. Wszystko idzie dość oczywistymi tropami – wymykający się spod kontroli eksperyment i grupka ludzi w starciu ze zmutowanymi owadami, które zaczęły imitować ludzi (dwoje jajogłowych, strażnik metra, policjant, pucybut i jego autystyczny syn). Z góry wiadomo kto przeżyje i ta przewidywalność fabuły jest najsłabszym ogniwem. Sposób straszenia też jest staroświeckim sposobem – dźwiękiem, pojawieniem się stwora za plecami, brakiem światła. Mroczne zdjęcia i szybki montaż w scenach eksterminacji to za mało, bo film zwyczajnie nie straszy.
W dodatku całość jest tak poważna, że aż irytuje. Wiadomo, że stawka jest tutaj duża, ale gra aktorska jest jak dla mnie sztuczna i przerysowana – najbardziej wkurzał Charles S. Dutton jako krzyczący, narwany strażnik Leonard, z kolei jajogłowi (Mira Sorvino i Jeremy Northam) są mdli i mało interesujący. Pewną lekkość wnosił tutaj Josh Brolin jako policjant Josh, ale szybko nas opuszcza.
Powiem krótko, del Toro miał lepsze filmy, a „Mutant” zapewnił mu sukces kasowy. Zobaczyć można, ale są lepsze horrory.
Kinoblog 